Nghê – linh thú thuần Việt
<hr/>Ca dao Việt khi nói về nghề mộc truyền thống ở xứ Thanh có khá nhiều dị bản, trong đó có đoạn:
“Đồn rằng thợ mộc Thanh Hoa
Làm cầu làm quán làm nhà khéo thay
Đặt cài lại đặt đòn tay
Bào trơn đóng bén lại hay mọi nghề
Bốn cửa anh chạm bốn nghê
Anh nước nàng về thờ phụng tổ tông”…
Nghê ở đây, chính là một loại linh thú xuất hiện từ xa xưa (thời Lý) trong tâm thức người Việt. Cũng giống rất nhiều linh thú khác như rồng, kỳ lân… Nghê là một linh thú không có thật. Trong tín ngưỡng dân gian, một con linh thú hình thành, thường dựa trên khởi hình từ một con vật có thật. Chẳng hạn như rồng từ khởi hình của rắn, kỳ lân từ khởi hình của sư tử…
Riêng với Nghê, con linh thú kỳ lạ này lại là sự tổng hợp dáng hình rất đa dạng. Có Khuyển Nghê (Nghê dáng chó), Long Nghê (Nghê dáng Rồng), Kỳ Lân Nghê (Nghê dáng Kỳ Lân), Sư Tử Nghê (Nghê dáng Sư Tử). Có lẽ, hiếm nơi nào trên thế giới, lại có con linh thú độc đáo trong bản sắc, phong phú trong tạo hình, mang đủ nét uy phong, dũng mãnh, thần thái của một loài linh thú mang tính hộ vệ, trấn yểm, kiểm soát, chế ngự, nhưng cũng đầy hiền lành, xoắn xuýt, thân thương, gần gũi như con chó nuôi trong nhà… giống như Nghê.
Di sản Việt.
