Xâm Dương Linh Từ Đệ Tam Thánh Mẫu thần phả

Nhân khánh đản tiệc đức Xích Lân Long Nữ Thánh Mẫu, hôm nay Trí Minh cùng một số anh chị em về bái yết một trong nhưng đền thờ ngài tại Đền Mẫu Thoải - Đền Dầm thôn Xâm Dương xã Ninh Sở huyện Thường Tín. Nhân có chép được bản dịch thần phả của viện Hán Nôm xin cung kính sợ hãi lược sao và cẩn trọng đăng lên diễn đàn hằng truy tư công đức Thánh Mẫu cũng như để anh chị em thanh đồng có thềm tư liệu tham khảo về đức Đệ Tam.

 

Vào thời kỳ sơ khai mở nước Văn Lang ta, trên thiên đình có nàng tiên nữ thứ 3 đến chầu thượng đế ,chẳng may làm vỡ chén ngọc, trăm quan nghị tội, giáng xuống thủy cung làm con gái Thủy Quốc Động Đình Long Vương, sau gả cho Đô Đốc Côn Bằng đại tướng quân Kinh Xuyên.Vợ lẽ của Kinh Xuyên là Thảo Mai, thấy nàng tài sắc bèn đem lòng ghen ghét, giả làm 1 bức thư, tố cáo Kinh Xuyên vu nàng tư thông phản bội chồng. Kinh Xuyên giận dữ đầy nàng lên trần thế ,10 năm sống ở núi Ngọc Hồ Kim Quy, làm bạn với chim muông cầm thú ,sinh sống bằng hoa trái qua ngày. Một hôm thấy gió lướt mặt hồ, mây đùn lưng núi, tưởng nhớ quê nhà, thương cha nhớ mẹ, lòng buồn bã rối bời, nhân đó nàng ngâm 1 bài thơ rằng:
"Từ biệt Kinh Xuyên trải mấy thu
Trời xanh mây lượn nhớ quê nhà
Tiêu dao trần thế bao ngày tháng
Cố hương thủy quốc biết nao về."
Tiếng ngâm chưa dứt mà dòng lệ chứa chan, tựa vào gốc cây, tinh thần mê man lúc say lúc tỉnh.
Lại nói thời ấy có 1 người ở xã Ngọc Lạp,huyện Thanh Miện, phủ Hồng Châu, đạo Hải Dương, họ Liễu, tên Nghị, là danh sĩ thời bấy giờ. Một hôm Nghị cùng 1 vài tên ra đồng chèo thuyền đến Ngọc hồ ngắm cảnh, để hưởng thú vị ngư ông. Thuyền đến hồ Kim Quy, bỗng nghe tiếng ngâm thơ văng vẳng, lời lẽ thảm thê, trong lòng lấy làm lạ, bèn nói với bọn ra đồng đi theo rằng:"Không biết thần tiên hay ma quỷ mà lại có lời lẽ thê thảm đến như vậy." Ông bèn cho người dừng thuyền bên bờ quan sát thấy người con gái tuổi độ 18, mi xanh như liễu rủ, má thắm tựa hoa đào, dẫu tiên nữ ở cung trăng, hay phi tần nơi thượng giới, cũng không thể hơn được. Ông cười và bảo rằng:"Cốt cách trần thế mà dáng vẻ thần tiên, may mắn nay gặp gỡ, nếu không phải là trăng rằm thì cũng là băng tuyết quy hòa nhập lại." Nhân dó ông mới hỏi về nguồn gốc nguyên do, người con gái ứa lệ thưa rằng:" Thiếp vốn là con gái Động Đìng Quân là vợ của Kinh Xuyên, chẳng ngờ thiên xứ dáng họa vô cớ, nay may gặp ngưởi tốt ở đây, dám xin người có kế sách gì cứu giải oan khiên, thiếp nguỵen thề có sông núi không quên ơn nghĩa.

 

Liễu Nghị lại hỏi, "Dương gian thủy quốc cách biệt lấy gì mà nghe thấu được" nàng nói :
- Thiếp có một cây kim thoa trao cho ngài, cảm phiền đi đến bờ biển Đông Hải, hễ thấy cây Ngô Đồng thì cầm cây Trâm gõ vào ba tiếng tất thảy thủy cung sẽ đều nghe biết.
Nói xong nàng đứa một phong thư nói rõ sự việc rồi đưa thứ và cây Trâm cho Liễu Nghị. Sau khi từ biệt người đẹp Liễu Nghị gắng sức lên đường, qua bẩy ngày đêm đến cửa biển Đông Hải (nay là cửa Diêm Hộ huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình) bỗng thấy cây ngô đồng cổ thụ, ông làm đúng lời người con gái dặn, tay cầm kim thoa gõ vào gốc cây ngô đồng, bỗng thấy một con rắn trắng nổi lên khỏi mặt nước, Liễu Nghị đem sự việc trên nói với rắn, rắn trắng rẽ nước đưa ông về thủy phủ. Đến nơi ông vào bái yết Long Vương trình rõ sự việc và đem thư cùng trâm vàng dâng lên. Long Vương xem xong thư bèn truyền rắn trắng đưa Liễu Nghị về lầu Nam dọn tiệc khoản đãi. Ngay hôm đó truyền sai con trai là Xích Lân và quân thủy tiến thắng đến xứ Ngọc Hồ Kim Quy đón công chú về thủy quốc.
Ngày mùng 9 tháng Giêng gả công chúa cho Liễu Nghị và phong làm Phò Mã Quốc Tể quận công đồng thời cho cùng ở thủy phủ với công chúa. Sai lục bộ thủy tề đầy Kinh Xuyên và Thảo Mai lên Ngọc Hồ Kim Quy.

 

Lại nói từ khi công chúa về thủy quốc tất cả dân hai bên bờ sông Cái từ thượng nguồn nơi Ngọc Hồ Kim Quy đến hạ lưu Ba Lạt - Thái Bình đều mắc bệnh dịch.Dân chúng cùng quan lại bèn lập đàn cầu nguyện và dâng biểu lên Thượng đế. Trang Xâm Miện, xã Xâm Thị, huyện Thanh Đàm (nay là Xâm Dương, Ninh Sở, Thường Tín, Hà Nội) vào nửa đêm dân làng đều nghe thấy tiếng chố sủa liên hồi và mơ thấy một người con gái mình mặc áo trắng mang đai ngọc lưu ly ngự trên rồng vàng bay lên từ mặt nước nói rằng :
--- Ta là con gái động đình Long Vương, Thủy Tinh Ngọc Dung Công Chúa, Thượng đế sắc phong cho ta giúp nước cứu dân cõi Nam Giao, nay dân chúng gặp tai họa ta phụng lênh thượng đế đến cứu giúp. Sau được bình yên lên dựng miếu thờ viết thần vị thì ắt được nhân khang vật thịnh.
Trời sáng các vị bô lão cùng dân làng ai cũng nói có cùng giấc mơ như vậy, và bệnh tật dần tiêu tan hết. Bèn cùng nhau xây dựng ngoi miếu thờ hàng năm Quốc cầu, dân đảo đều linh ứng rõ rệt.

 

Lại nói đến thời Trần Nhân Tông giặc Nguyên Mông xâm phạm bờ cõi nước ta, đức Vua mới ban búa Việt Cờ Mao cho Hưng Đạo Nhân Vũ Đại Vương tiết chết thủy lục chư binh chống giặc. Một lần Hưng Đạo Đại vương kéo quân qua Xâm Dương trời đà xẩm tối bèn cho quân sỹ thuyền bè neo đậu lại bên sông nghỉ lại. Đương đêm bỗng thấy sóng nổi cát bay mây trời vần vũ, một chốc bống thấy mặt nước long lanh ánh bạc một người tiên nữ mặc áo trắng, đai lưu ly cưỡi rồng vàng bay lên mặt nước. Vương cả kinh nhưng tiên nữ bèn nói:
- Ta phụng mệnh thượng đế hộ quốc an dân, nay Quốc Công Tiết Chế hành quân qua đây xin âm phù giết giặc.
Quả nhiên ít lâu sau thuyền giặc kéo qua Xâm Dương thì bỗng dưng nổi sóng to gió lớn thuyền bè quân lương đều chìm cả, giặc chết vô số .Các trận chiến trên Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương Đô, Đông Bộ Đầu....Đều có Thánh mẫu linh phù làm sóng to gió lớn chìm tàu bè giặc chết đuối nhiều giúp quân ta thừa thắng. Vận nước thái bình, triều đình luận tội phong công. Quốc Công bèn làm biểu tâu lên rõ sự việc linh phù ở Xâm Dương. Triều đình luận công Thánh Mẫu ban thưởng cho dân Xâm Dương tiền bạc xây dựng ngôi đền to lớn và ruộng đất để lo việc cúng tế hàng năm đồng thời sắc phong Thánh Mẫu là :
THỦY TINH NGỌC DUNG CÔNG CHÚA,NGUYÊN TẶNG HOÀNG LONG, TĨNH HẠNH, ĐOAN TRANG,ANH LINH, THỤC DIỆU PHU NHÂN.Các triều sau đều cho dự vào hàng quốc điển hàng năm cúng tế hương hỏa không dứt lại tặng thêm nhiều mỹ tự cho thần.
THỦY TINH NGỌC DUNG XÍCH LÂN LONG NỮ CÔNG CHÚA, TẶNG PHONG HOÀNG LONG, ĐOAN TRANG, TĨNH HẠNH, ANH LINH, THỤC DIỆU, HỘ QUỐC, TÝ DÂN,DỰC BẢO, TRUNG HƯNG, THƯỢNG ĐẲNG TỐI LINH THẦN.Danh mục sắc phong :
Trần triều 7 đạo
Lê triều 13 đạo
Nguyễn triều 8 đạo

 

xin cảm ơn bài viết quý giá này của bạn Trí Minh

 

Từ trước Trí Minh lúc nào cũng tâm niệm sưu tầm và hiệu đính lại thần tích điện thần tứ phủ cho thống nhất, vì dân giân truyền miệng nên tam sao thất bản, rồi các thanh đồng cung văn khi chưa hiểu rõ thần tích của các ngài sợ rằng trong việc thánh chả được như nghi như lễ, rồi các bản văn cũng có sự thiên di thiên lệch về chính tích của thần, có thể dần dần sẽ làm sai lạc đi cái cốt tủy, cái thánh khí của thần cho nên dù tài hèn sức mọn cũng cố gắng cung kính sợ hãi mà vâng làm. Chỉ mong trên Tiên Thánh gia trì, dưới anh chị em ủng hộ để công việc này sớm hoàn thành. Anh chị em nào có duyên được đến bái yết các chốn danh lam thánh tích xin dành chút thời gian sưu tầm biên chép lại thánh tích, hoặc câu đối hoành phi để cùng chia sẻ trên này ngõ hầu báo đáp ơn mưa móc của thần.

Bài viết này như bông hoa trăng dâng lên ngày tiệc đức Đệ Tam Thánh Mẫu.

 

(Vào thời kỳ sơ khai mở nước Văn Lang ta, trên thiên đình có nàng tiên nữ thứ 3 đến chầu thượng đế ,chẳng may làm vỡ chén ngọc, trăm quan nghị tội, giáng xuống thủy cung làm con gái Thủy Quốc Động Đình Long Vương)

thánh nhiều vị đánh rơi và vỡ chén ngọc quá?thế chẳng mấy thiên đình hết chén mà rơi và vỡ mất?

 

Bản thần tích đền Dầm cho thấy sức mạnh của văn hóa bản địa, văn hóa dân tộc khi Việt hóa tích "Liễu Nghị Truyền Thư" của Tàu

 

việt hóa của tàu thì gốc vẫn là của tàu...hjhj

 

Lại nói Liễu Nghị truyền thư là tích của người Việt ta bị tàu hóa. Vì thủa xưa nước Văn Lang ta tên gọi Xích Quỷ là địa bàn cư trú của 100 dân tộc thuộc chủng Việt Thường là chủng tộc lai giữa chủng Mã Lay từ Đông Nam Á tràn lên đồng bằng Bắc Bộ và Hoa Nam và chủng Á từ cao nguyên Trung Á trần qua sông Dương tử xuống. Địa giới Xích Quỷ theo cả tài liệu tàu và Việt là phía Đông giáp Đông Hải, phía Bắc giáp Sông Dương Tử, Núi Ngũ Lĩnh, Hồ Động Đình, phía Tây giáp Tứ Xuyên, Ba Thục, phái Nam giáp nước Hồ Tôn (Chiêm Thành) Vậy thì câu chuyện về Thánh Mẫu Đệ Tam dù là Việt Hóa hay nguyên bản thì thời gian và không gian khi đó vẫn là thuần của người Việt ta vậy.

 

Đồng ý với a Trí Minh

 

Em vẫn còn một thắc mắc về Mẫu Đệ Tam Thoải Cung,xin cho em hỏi rằng Mẫu Hàn Sơn cũng xuất phát từ tích này hay lại là 1 vị khác? Thật lòng mà nói,Diệu Hoa đã có duyên về cửa Mẫu Hàn Sơn hầu Thánh,nhưng vẫn không sao liên kết và rất thắc mắc rằng đâu mới thực sự là chính cung thờ Ngài ạ và em rất muốn tìm hiểu gốc tích về Đền Mẫu Hàn Sơn ( Thanh Hóa) ạ.Rất mong nhận được sự giảng giải của các thầy, xin đa tạ

 

hihihi đồng ý thì thanks cái nhờ )

 

Về Thánh Mẫu Hàn Sơn Trí Minh chưa có sự khảo cứu nên cũng chưa dám phát biểu gì, chỉ có điều các nơi sinh thánh thường có đền thờ Mẫu sinh, cũng có thể đền đó thờ thân mẫu Bơ Thoải Thánh cô vậy, nhưng cũng chưa chắc chắn, hẹn có dịp vào Hàn Sơn hoặc truy cập được thông tin sẽ xin trả lời.
Về chính cung mẫu Đệ Tam thì chúng ta biết sau khi được vua cha đón về ở Thủy cung ngài ngự ở long cung rồi nên chính cung không có trên trần thế là điều hiển nhiên. Tuy nhiên giống như đức Thiên Tiên Liễu Hạnh ngài cũng về trời nhưng nơi thác sinh và nơi hiẻn thánh được coi như chính cung. Vậy Ngọc Hồ Kim Quy nơi ngài bị đày cũng coi là chính cung vậy. Tuy nhiên chiều nay khi tham vấn Họa Sỹ Lê Quốc Việt tại chùa Cót thì địa danh đó rất có thể tận thượng nguồn sông Hồng bên Vân Nam Trung Quốc, còn như Xâm Dương là nơi hiển thánh tích linh phù quốc tộ, gia hộ nhân dân cũng được tạm coi như là Sòng Sơn của đức đệ Tam vậy, còn như nếu chọn một ngôi đền thờ tứ phủ nào nàm ở cửa biển để vọng bái về Thoải cung cũng rất tốt. Anh chị em có ai biết thêm thông tin về thần tích cũng như đền Phủ về đức ngài xin chia sẻ nhé chân thành cảm ơn.

 

Lại thêm 1 vị nữa làm rơi chén ngọc =.= chắc chén ở thiên đình,nặg và trơn lắm nhỉ.

 

Thực ra các bạn cũng nên hiểu trong văn học truyền miệng và cả văn học dân gian thường có một "motip" cho nên trong các truyền thuyết, cổ tích dường như theo một môtip là chuyện dễ hiểu. Ở đây đăng nguyên văn thần phả mà chúng ta biết thần phả thường dân thôn khai và Quản Giám Bách Thần - Nguyễn Bính phụng soạn, việc trùng lặp một số chi tiết là không tránh khỏi. Tuy nhiên gạt bỏ những yếu tố thần thánh, những mô típ quen thuộc chúng ta sẽ thấy hình ảnh một người phụ nữ Việt Nam tiêu biểu cho nét đẹp hình thể và tâm hồn, cùng một ước muốn cho thân phận người phụ nữa là kết cục tốt đẹp, ở đây kết cục tốt đẹp ấy còn được thánh hóa lên bằng những việc hiển thánh tích của ngài. Như vậy với Thánh Mẫu Liễu Hạnh chúng ta có tiêu biểu về hình ảnh một người phụ nữ hiếu thảo, hết mực thương yêu chồng con nhưng cũng đầycá tính và xinh đẹp... với Thánh Mẫu La Bình chúng ta thấy hình ảnh một người phụ nữ cần cù dạy dỗ các dân tộc và muông thú, nhưng lại hiền thục, tận tụy.... Còn ở đức Xích Lân là một người phụ nữ cùng khổ, xinh đẹp, nết na, cam chịu và nhẫn nhục nhưng oa khuất và buồn man mát....
Trí Minh mong chúng ta tin sâu, tin chắc về sự thánh hóa trong 3 người phụ nữ tiêu biểu cho phụ nữ Việt Nam là bậc mẫu nghi của Thiên hạ không chỉ trong hình ảnh, hành động mà còn là thần tích về các ngài. Xin đừng có nhưng câu hỏi tương tự như kiểu này "Lại thêm 1 vị nữa làm rơi chén ngọc =.= chắc chén ở thiên đình,nặg và trơn lắm nhỉ. "
Sẽ làm đau lòng nhiều người mà kiểu như là báng bổ mặc đù để nói chỉ tin vào biện chứng và báng bổ thánh thần thì có lễ chỉ những ai tiếp xúc với Trí Minh sẽ hiểu.

 

Bé à,qua chỗ khác chơi đi,ngoan các chị cho kẹo.Còn nếu đã nhất tâm muốn tìm hiểu thần tích thì ngồi phải trật tự nhé :-S

 

dieuhoa khéo dạy trẻ con quá đi làm cô giáo mỗ giáo được đó.

 

Em cảm ơn anh Trí Minh về bài viết này, lạy Mẫu vạn lạy phù hộ cho anh gặp nhân gặp duyên. Được toại nguyện những điều anh mong muốn. Chúng em luôn ở bên và ủng hộ anh
.Chúc anh và mọi người trong gia đình Hatvan một tuần mới vui vẻ và thành công!