Tỏa bóng

Nói về tục đi hầu tỏa bóng thì hiểu nó đơn giản thôi. Là con đường để các tín đồ, đệ tử tìm về với nơi phát tích của đạo, những nơi được cho là lưu dấu linh của thánh: như nơi đản sinh, nơi hóa, nơi hiển lộng thần uy, nơi tái giáng, nơi đóng quân, đánh giặc, nơi gắn kết giao hòa giữa hai cõi linh và tục để có một điểm mốc làm ảnh hưởng đến lịch sử của dân tộc ( báo mộng cho vua, quan để hiển linh âm phù chống giặc giúp nước )....

Các đệ tử muốn tìm về những nơi đó bởi nó có tiếng là linh thiêng, tức là bóng thánh hiển hiện rõ rệt ( qua truyền khẩu, báo mộng, tập tục lâu đời...) mà từ đó được gần cha gần mẹ, gần các bậc đạo sư tâm linh của mình hơn mà có thể nhờ vậy lời kêu khẩn của cá nhân, gia đình hay bản hội dễ thấu đến được chư vị, được chư vị chấp thuận và âm phù.

Hoặc giả cũng có thể là vì lòng tín tâm, muốn tìm về nơi cội nguồn của đạo để tìm tòi, học hỏi, hiểu biết thêm về đạo qua đó việc phụng sự chư vị được mãn tròn quả phúc, đem lại tâm an ái cho người bề tôi từ đó tăng trưởng thêm lòng kính tín vào đạo, phát triển thêm các hạnh nguyện lành của mình ( được tiếp thêm sức mạnh niềm tin ).

Ngoài ra cũng là do cái thú lên ngàn xuống biển, đi xa về gần mà mỗi con người đều mong muốn được đi ngao sơn ngoạn thuỷ, tìm đến những nơi sơn thủy hữu tình, nơi sơn xuyên dục tú, hay nơi ghi dấu tích lịch sử oai hùng của cha ông, của dân tộc để một lần về với cội nguồn, với tiên tổ, về với đại ngàn sông núi để tìm lại dấu linh của cha ông từ thời mở nước, dựng nước và giữ nước. qua đó có thêm nhiều bài học đạo đức, lịch sử quý giá cho mình, người thân, bạn bè.

Nói cho nó văn hoa như vậy thôi, chứ kỳ thực tỏa bóng như một phần nghi lễ ( không bắt buộc ) đối với các tín đồ của đạo Tứ Phủ. Có điều kiện thì ta thực hiện, ko có điều kiện ta an nhiên tại nơi chốn tổ hay các nơi gần gũi xung quanh cũng không phải là điều sai trái với lễ giáo nhà Thánh. Kính xin chư vị tùy hỉ và cần phải nhận thức đúng ở điểm này, tránh đặt một gánh nặng rằng: bắt buộc phải đi tỏa bóng nơi này nơi kia thì mới là không lỗi đạo. Như thế vô hình chung chúng ta tự tạo một rào ngăn cách trở trong tâm tưởng mình khiến cho tâm trí mình không được tịnh tấn, an ổn trong việc đạo, từ đó dễ làm những điều không nên, thậm chí trái đạo mà hủy báng công đức của bản thân.

Còn về nơi tỏa bóng lần lượt thế nào? Có nhiều người nói phải đi từ cao xuống thấp, tức là từ cha, mẹ, các quan, các chầu, các hoàng, các cô các cậu. Tức là: Bắc Lệ - Bát Hải - Phủ Dày ( hoặc Bát Hải - Phủ Dày - Bắc Lệ ).......thì mới đúng phép tắc, thể hiện rõ sự cung kính cũng như hiểu biết của mình trong việc đạo.
Nhưng cũng có người họ lấy cách giải thích theo kiểu lệ thức: "Do ty đạt tôn" tức là phải đi dần từ thấp lên đến cao. Theo quan điểm phải về trình tấu cửa cô, cửa cậu trước để xin cô cậu có lời tấu lên các cửa trên rồi mới dám lần lượt đi đến các cửa thánh Hoàng, Thánh Chầu, Quan Lớn, Mẫu mẹ, Vua cha....qua đó thể hiện sự cung kính, lễ phép, có trên có dưới, có trước có sau với chư vị, cũng giống như chúng ta hiểu nôm na: khi khấn bái phải khấn qua cô, cậu trước để xin nhị vị tiểu thánh này thay mặt chúng sinh có lời kêu tấu đến cha mẹ nơi đế đình, để vừa đúng lễ nghi nơi đại triều, nơi thánh tiền, lại dễ được cha mẹ ưng chấp ( là vì cô cậu khéo xin ).

Như vậy trong hai cách làm này, đâu là đúng đâu là sai? Quan điểm của tôi ko có cái gì đúng và sai tuyệt đối hết. Mỗi cách làm đều có một sự lý giải biện luận hợp lý cho quan điểm của mình. Do đó chúng ta ko nên bài xích, đả phá, hay nhất nhất cho rằng phải cách làm như mình mới là đúng, còn cách làm người ta khác mình tức là người ta sai. Nếu nghĩ như thế, hạn vi cho rằng chư vị đã tự lâm vào ngã chấp mà thôi.

Nhà Phật cho rằng vạn pháp tùy duyên, vạn sự do duyên khởi, duyên đến đâu thì theo đến đó. Cho nên việc hầu Thánh, hay tỏa bóng thiết nghĩ cũng bởi ở duyên mà ra. Nếu anh có điều kiện hơn người, hay bản hội a có nhiều người quý nhân đỡ đầu giúp đỡ cho a về đền mẹ phủ cha, bắc ghế hầu hạ Ngài: đó là phúc duyên anh được hưởng. Còn như tôi không có điều kiện, duyên tôi kém hơn, tôi chỉ có đk bắc ghế hầu thánh tại nơi chốn tổ, hay ở những nơi xung quanh nơi tôi sống thiết nghĩ cha mẹ cũng chẳng phiền lòng. Ở nơi tâm mình cảm biến mà ra chữ linh thôi các bạn à.

Nói thêm một chút về đền Bắc Lệ: xứ ấy xưa tục gọi là đồi Nghè, thuộc phủ Lạng Giang, sau đổi thành Bắc Lệ từ thời Pháp thuộc. à nơi sơn lam chướng khí, đi dễ khó về. "Voi Xô, Phú Vị, đồi Nghè / trong ba nơi ấy chớ thường vãng lai". Khi xưa trạng Phùng đi xứ Tàu qua nơi đây đã được diện kiến công chúa Liễu Hạnh lần đầu tiên và được ngài ban dấu cho lập đền tại nơi ấy ( trong Bắc Lệ Linh Từ bi ký có viết rõ việc này ) hiện tấm bia này vẫn còn được lưu giữ tại đền. Đền Bắc Lệ là đền thờ công chúa Liễu Hạnh, sau đền phối thờ cả hội đồng Tứ Phủ. Không phải là đền thờ chính của đức thánh Lê Mại Đại Vương ( Mẫu Thượng Ngàn ). Chẳng qua cảnh đền được lập ở nơi sơn lâm nên khiến nhiều người lầm tưởng như vậy mà thôi.

Còn về tên gọi: đền Công Đồng Bắc Lệ là vì lý do này. Khi xưa, người Pháp làm đường tàu hỏa Hà Nội - Đồng Đăng phải xuyên núi phá rừng ( đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn hiện nay chúng ta đang sử dụng chính là tuyến đường sắt này ). Trên tuyến đường này vốn dĩ có nhiều nơi miếu đền thờ phụng chư thánh như các bạn đã biết, khi tuyến đường sắt này mở ra vô tình chạy ngay trên địa thổ của các cảnh đền này. Do vậy dân mới làm lễ xin rước tôn thánh tại các đền đó về đền Bắc Lệ, để đến khi xây dựng xong đường sắt, ổn định rồi sẽ tìm địa thế mới để lập đền rồi rước thánh ra đền mới. Do việc di dời các đền nằm trong quy hoạch đường sắt tập trung về Bắc Lệ nên dân mới thuận miệng gọi đó là công đồng Bắc Lệ ( hội tập chư vị tại Bắc Lệ ). Tên gọi này từ đó lưu truyền cho đến nay nhưng rất ít người hiểu và giải thích được cặn kẽ, đúng đắng cho nên vô hình chung làm mọi người tưởng rằng đền Bắc Lệ là đền thờ hết thảy công đồng chư Thánh. Do vậy mới có tục đi ngược về xuôi, tiền trình Bắc, hậu trình Đồng. ( trước trình Bắc Lệ sau trình Vua Cha Đồng Bằng ). Và tục này cũng chỉ mới bắt đắù có từ những năm 50, 60 của thế kỷ trước chứ không phải cố tục trong việc tỏa bóng của Bốn Phủ xưa nay. Vài lời góp ý thân hữu kính xin chư vị hoan hỉ dành thời gian để tâm.

Nhân mùa Phật Đản, kính chúc chư vị cùng gia đình pháp thể khang thái, tâm đạo mở mang, hạt giống bồ đề nảy nở tâm can, trong gia nội được bình an hạnh phúc.

Namo Lâm Tỳ Ni viên, Vô Ưu thọ hạ, thị hiện đản sinh Trung Thiên giáo chủ bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật _()_

 

Bước chân vào trong đền đồng con vẫn cứ có 1 cảm giác rất là "công đồng Bắc Lệ". Có khi nhà nước quy hoạch lại hết đền phủ để mà xây khu công nghiệp, xây đường, xây sá, bệnh viện, trường học... nếu xin tốt & máy cẩu máy xúc khoẻ. Vừa gọn gàng các thanh đồng đi lễ lại cũng đỡ vất vả chèo đèo lội suối. Cứ xin được nhà ngài thế này ít nữa có khi lại có thêm cả "công đồng Hà Nội" rồi "công đồng Tuyên Quang". Lạy thánh mớ bái! Ơn cha khai, mẹ bổ óc con cũng biết gọi là vài chữ cũng chỉ đủ đọc được tên đền & đối liễn. Cửa cung công đồng con cũng còn chưa dám nhìn chứ chưa nói là dám bước vào cung để xem là thờ cả tam toà hay chỉ 1 toà. Đồng con cũng không sinh ra trong thời chiến, không làm quy hoạch giao thông & cũng rất dốt môn lịch sử, địa lý nước nhà. Nhưng có 1 điều chắc chắn bảo con leo núi, lên rừng hay nhìn thấy màu xanh lá mà không nghĩ đến Mẹ Thượng & Sơn trang thì cả tâm lẫn thân con đều không đành.

P/s: Bạn nào có ảnh chụp bia đá có thể cho đồng tôi được mục sở kiển để mở mang đầu óc? hoặc giả nếu không có thì đành hẹn lần tới về đền để đồng tôi đi tìm sẽ cho mọi người cùng mục sở thị. Vài lời thiển ý, mông muội kính mong chư vị hoan hỉ.

 

Nội cung đền Bắc Lệ thờ tam tòa Mẫu: trong đó thỉnh tôn hiệu chư thánh như sau: Thiên tiên đệ nhất Quỳnh Hoa Dung Lão Hạnh công chúa. Thượng Ngàn đệ nhị Bạch Anh Quế Hoa công chúa, Thủy Tinh đệ tam Xích Lân công chúa. Bạn nên tìm hiểu kỹ về cảnh thờ này để biết được tường minh hơn về dấu tích của chư thánh cũng như thần chủ được tôn trí phụng thờ tại đền. Không phải cứ lên chống thượng du thì đền nào cũng thờ Mẫu Thượng sơn lâm cả.

Lại nữa, về gốc tích tên gọi đền công đồng Bắc Lệ này giải thích một cách kiến trực và đúng đắn như tôi đã nói ở trên, bạn có quyền tin hay không cũng tùy ý. Chớ nên lạm bàn khi không có luận giải ngay thẳng và chứng minh rõ ràng bằng những xác tín cụ thể. nếu chỉ dùng lời lộng ngôn và suy đoán của bản thân, theo lối tư duy áp đặt mà không có mở rộng thì sẽ thành vô minh. Thân ái

 

Mình chỉ nghe nói tới thánh hiệu : Thiên tiên đệ nhất Quỳnh Hoa Dung Liễu Hạnh công chúa, nay mới có danh hiệu mới hay sao nhỉ?

 

. là một cách gọi chệch để tránh sự phạm húy Thánh của người xưa. Nó tương tự như khi chúng ta vẫn thỉnh Đông Cuông Linh Từ ( nhưng thực sự phải là Đông Quang ). Rồi Lão Ngợi ( thay vì là Liễu Nghị )....

 

gửi bạn .
nói ngược là đúng mà cũng là sai
bởi cái lí đạo như trên cũng chỉ nhằm cho mọi người hiểu rõ hơn về Thánh đạo mà thôi .

---------- Post added at 03:34 PM ---------- Previous post was at 03:34 PM ----------

gửi bạn .
nói ngược là đúng mà cũng là sai
bởi cái lí đạo như trên cũng chỉ nhằm cho mọi người hiểu rõ hơn về Thánh đạo mà thôi ..............................

 

tôi thêm 1 ý kiến về tên gọi nhé : CÔNG ĐỒNG BẮC LỆ
CÔNG ĐỒNG BẮC LỆ : CÔNG ĐỒNG có nguyên gốc bởi 2 từ : CỘNG ĐỒNG .
Đối với Bắc Lệ :
1. đền thờ này nơi sinh hoạt văn hóa , tín ngưỡng , là căn cứ cách mạng , ......của cộng đồng cư dân địa phương .
2. là nơi duy nhất ở xứ Lạng phối thờ đủ hội đồng các quan tứ phủ ( theo nhãn quan của cộng đồng cư dân địa phương )

 

Cảm ơn bác về bài viết hữu ích! nhưng vấn đề này, cá nhân tôi thấy khái niệm này thiếu mất 50% ở vế trước, mà vế này là điều kiện tiên quyết. Ấy là bản thân những đồng tử - lính ghế phải nhận được nhận hồng ân, gia trì, được khai minh khai sáng, được tỏa bóng trước. Mới giác ngộ được đạo pháp, mới đủ "năng lực" mang ánh hào quang của Đạo ra thế giới muôn phương bên ngoài

Vấn đề này, tôi nghĩ là tùy mệnh, tùy duyên nghiệp, tùy quả phúc . . của mỗi thanh đồng, bệnh nào thuốc ấy, nhẹ thì uống thuốc, nặng thi cấp cứu vậy thôi. Không ai giống ai, và đương nhiên vẫn có những trường hợp ngoại lệ. Có người tạ bách nhật xong đã phải ra tôn cấp lập thờ, phải làm thầy. Bản thân tôi chưa đủ 100 ngày đã phải về Công Đồng Bắc Lệ để trình Phật Thánh cha mẹ, tạ bách nhật xong đã phải về hầu Mẫu, hầu Cha.

 

đúng vây bạn thanhthuy nói rất đúng

 

Đồng tôi thì cứ hiểu nôm na là chỉ có Vân hương tam vị thánh mẫu còn vẫn biết Đệ tứ nhạc tiên thì là được phối thờ sau riêng 1 toà, 1 động và cũng có cả 1 hội đồng Thánh Mẫu nữa nhưng vì lẽ đại diện nên chỉ có từng đấy vị. Sớ văn thì cũng vẫn biết là Thiên địa thuỷ tiên Tam toà vương (thánh) Mẫu… Thiết nghĩ không thể chối bỏ cái lẽ thượng vẫn cứ là thượng. Âm dương rõ ràng, sắc thái dị biệt, ngũ hành ứng phối hiển lộ rành rành ra nên cũng không chối chả cãi. Còn đền Bắc Lệ thì thờ Chầu Bé, cái này cũng chả ai chối cãi được chứ không nhẽ Chầu nhường đất nhận đền bù để nhà nước làm đường tầu xong về đền Bắc Lệ ngự cho vui? Còn đồng tôi cũng chỉ hiểu nôm na là "công đồng Bắc Lệ" là nơi hội tụ nó cũng như quốc hội của đảng vậy chứ cũng không nói là thờ hết chỉ cần lễ ở đó rồi không phải đi đâu. Cũng có thể vì việc công mà họp hành này khác ở đó còn không họp thì lại ai về phủ nấy. Đồng tôi cũng không phải nhà khảo cứu hay nghiên cứu còn nếu có bằng cớ chứng minh được thì đồng tôi tin, còn nếu không đồng tôi chả tin đây cũng là quyền cá nhân riêng của đồng tôi. Còn đã là đồng là bóng cứ nay quay đây, mai lại quay đó thì chỉ đến chóng mặt mà tịch sớm.

Cung cấm thường có nơi thờ cả tam toà cũng có nơi chính cung ai thì thờ người đấy & mẫu được thờ ở ngoài hoặc thờ gian bên cạnh. Đồng tôi thì cũng hạn chế đặt chân vào cung cấm vì lẽ trần tục vẫn còn nhiều tạp nham mà chưa thể sạch sẽ nơi đó lại là những nơi tôn nghiêm. Đã cất công chẳng quản khó nhọc đến nơi thờ phụng thì ngồi ngoài kêu thiết nghĩ tiên thánh cũng chứng tâm. Còn về bi, về tích thì nói tôi tin cũng khó vì giờ giả cầy nhiều lắm mà cầy thật thì ít vô cùng. Nếu đúng là thời đó thì thịnh hành kiểu viết chữ đó, còn thời bây giờ tam sao thất bản nhiều lắm đến đối liễn đền phủ cũng còn nhiều chỗ sai mà chả ai buồn sửa. Còn đâu bước chân vào đền bóng thánh ảnh cứ vào người muốn chối lắm nhưng cái cảm về tâm linh này không chối đi đâu được vì thế nên cho là thế hiểu là như thế. Rồi về sắc phong hay bi tích những thứ từ cổ lưu truyền lại thì đời có nằm mơ chắc cũng chưa đủ duyên để mà được trông thấy chứ đừng nói sờ vào. Thiết nghĩ Phật Thánh cũng chả chấp nhặt thôi thì cứ vạn sự tuỳ duyên biết đến đâu ta trình tâu đến đó.

 

Dưới đây là 1 bài tán về Vân Hương đệ nhất Thánh Mẫu hay còn gọi là Mẫu Liễu Hạnh, Chúa Liễu Hạnh… các bạn có thể xem thêm file đính kèm.

Di tích lưu Bắc Hải
Câu này tán về hiển tích ở Phủ Dày - Nam Định hay còn gọi là phủ Tiên Hương, phủ chính. Di tích là vết tích hay dấu tích còn lưu lại.

Tú dục tự Tây Hồ
Câu này nói về hiển tích Thánh Mẫu tại phủ Tây Hồ - Tây Hồ hiển tích hay với cái tên ít người biết tới - Bảo Khánh Linh Từ.

Từ 2 câu này suy ra Nam Định & Tây Hồ là hiển tích của Vân Hương Thánh Mẫu hay gọi là Mẫu liễu hạnh, Chúa Liễu hạnh đều khả dĩ.

Mẫu nghi thừa vũ trụ, Tử dục biến hoàn khu
Mẫu nghi vào bậc vũ trụ. Chữ thừa ở đây được hiểu như thứ bậc để phân cao thấp, thứ đẳng như Đại thừa, tiểu thừa...

Tử dục biến hoàn khu. 2 chữ tử dục xuất phát từ 4 chữ Tử dục thương sinh (trăm họ, chúng sinh) ý nói chúng sinh khắp cõi đều đối đãi, nuôi nấng như nhau không thiên lệch, chúng sinh cũng là ý nói những sinh vật có sự sống trên mặt đất chứ không phải là cô hồn, cô vong như ta vẫn hiểu.

Anh linh chiêu vạn cổ, Chiêm ngưỡng cộng thiên thu
Đại ý ca tán sự linh thiêng hiển lộ rõ ràng, ngàn năm muôn dân xa gần chiêm bái (hữu cảm toại thông, cầu chi tất ứng).

Công đức vô cùng tụng, Cao tung vạn tuế hô
Ý nói việc tụng tán, tung hô công đức Thánh Mẫu không bao giờ ngớt. Chữ Tung suy ra là 1 cách viết hình thanh mượn chữ tùng hay tòng viết với bộ Sơn phía trên để ghép thành tiếng tung hô. Theo từ điển chữ tung là chữ Tung trong 2 chữ Tung Sơn (Chữ Cao viết với bộ Sơn) Đây là cách viết riêng khiến chữ Nho của An Nam ta khác với Hán tự hoặc giả trong Khang Hi Tự điển bản khắc có chữ này vì xưa vẫn dùng nhưng có thể không phải thông dụng. Vì lười tra lại thấy hợp lý rồi nên tạm chấp nhận là như thế.

Người viết nhận thấy hoàn toàn có thể tạm tin vào những bằng cớ này vì để viết được những bài Thi tán như thế này ắt phải có trình độ nho học nhất định. Căn cứ vào những chữ đối nhau như vạn cổ, thiên thu, mẫu nghi, tử dục, tụng, hô... chưa kể đến việc reo vần & âm luật trong từng câu chữ. Hiểu biết kẻ viết cũng có hạn nên tạm dừng tại đây.

Tìm hiểu thêm các thứ khác trong sách tại đây:

http://lib.nomfoundation.org/collection/1/volume/480/

Tìm hiểu thêm về tên cá loài hoa kết thúc bằng chữ "công chúa" tại đây:

http://lib.nomfoundation.org/collection/1/volume/138/

Do sở học còn nông cạn mà biển học thì vô bờ nên người viết chỉ có thể đọc được những phần chữ Nho còn các phần chữ Nôm là thứ văn tự sáng tạo riêng của An Nam & cách viết cũng tuỳ tiện muôn hình vạn trạng. Rất mong sẽ có những người học rộng & tài cao hơn đồng tôi để có thể đọc được những thứ còn lưu truyền lại nhằm mở mang hiểu biết cho những thế hệ đi sau.

Về tôn hiệu vẫn viết cụ thể trong lòng sớ mở phủ của Tứ phủ tôi cũng xin biên chép lại để các đồng anh, lính chị được rõ:

Từ phải qua trái:

1. Thiên phủ: Thiên tiên thánh mẫu đệ nhất cửu trùng thiên thanh vân công chúa
2. Địa phủ: Địa tiên thánh mẫu quỳnh hoa dung liễu hạnh công chúa
3. Thuỷ phủ: Thuỷ tiên đệ tam xích lân long nữ bạch ngọc thuỷ tinh công chúa
4. Nhạc phủ: Nhạc tiên thánh mẫu lê mại đại vương chưởng sơn lâm công chúa

Đây là tôn hiệu thánh mẫu vẫn thường sử dụng trong các lòng sớ hoặc giả đề là Vân hương tam vị thánh mẫu.. cung khuyết (châu cung, từ án) hạ hay Thiên địa thuỷ tiên tam toà vương (thánh) mẫu… trong các lòng sớ khác. Đây cũng là những lòng sớ phổ thông đang được lưu hành. Tôi vẫn xin phép được để đệ tứ nhạc tiên là phủ thứ 4 sau cùng & theo cái hiểu, cái sở học của tôi thì cũng là hợp lý. Thiết nghĩ Tiên thánh hầu hết đều là cái lẽ "đại thiên hành hoá" nên mọi thứ hiển lộ đều là hợp lẽ với âm dương, tứ tượng, ngũ hành mà không bỏ xót nơi đâu. Bù vào những chỗ thái quá & bớt đi những chỗ bất cập. Đây cũng là Thiên lý mà kẻ học ai ai cũng hiểu không thể chối cãi cũng ví như nước chảy chỗ trũng vậy.

Về dịch lý thì lẽ Thiên địa, càn khôn là có trước tiên khi nhị khí âm - dương trong buổi đầu ly biệt. Phàm khí nhẹ thăng lên thành trời, khí nặng giáng xuống làm đất. Đất là cái chúng ta dẫm lên cũng như khi chúng ta kêu rằng: Cha trời, mẹ đất vậy (chẳng ai kêu cha trời mẹ rừng cả). Trời là cái sinh & đất sánh với trời nuôi dưỡng muôn vật mà làm cho thành. Cái cây, ngọn cỏ, con gà, con qué… đều tìm được cái mình cần trong trời đất cũng là cái lẽ thiên địa vô tư chẳng thiên lệch 1 ai cả. Có trời có đất rồi sau mới có nước (Thiên nhất sinh thuỷ, địa lục thành chi) trời chưa có, đất chưa có, nước chưa có thì thiết nghĩ cây cối, núi non chẳng có nơi có chỗ mà đỗ, mà đậu, để sinh, để trưởng. Nước cũng là nhân tố quan trọng, thiết nghĩ là cái sau trời & đất. Chúng ta có thể chịu đói nhưng chịu khát thì mấy ai chịu nổi? Đó cũng là cái lý mà Nhạc phủ nên sau 3 phủ còn lại. Cũng có 1 vài nơi thường là đền cổ, hoặc chùa cổ hay theo lối phụng tự cũ lô nhang bên động sơn trang viết hiệu "đệ tứ nhạc tiên chi phần hương" cũng được hiểu là lô nhang phụng tự thánh mẫu nhạc phủ.

Đối liễn hay việc đăng đối, đôi cặp trong thờ tự hay đền phủ cũng chẳng nằm ngoài cái lẽ âm dương, cái lý của Dịch. Phàm vạn vật trong trời đất cũng không cái gì là không thể áp dụng dịch lý để lý giải. Đối liễn là nơi ca tụng công đức của tiên thánh thờ phụng trong đền, hiểu được những thứ này cũng như hiểu được về người ngự tại ngôi đền đó. Giống như khi bước chân vào Phủ Tây Hồ ta biết đối liễn, thi tán ở đó đều ca ngợi duy nhất 1 người là Mẫu Liễu hạnh thì ta hiểu đền thờ Mẫu cũng giống như khi bước vào phủ Tiên Hương, Đều Dâu, Quán Cháo, Đền Sòng vậy. Đó cũng chính là cái mà hiển lộ rành rành & không thể chối cãi hay lấp liếm. Còn nếu nói đền Bắc Lệ thờ mẫu Liễu thì đồng tôi không thấy giống những nơi như trên. Nếu chỉ nói câu trong đền có bia mà chả thấy bia đâu thì chả hoá ra trăm voi không có được bát nước sáo hay là sao? Chưa hầu đền Bắc Lệ bao giờ mà vào được cung cấm để thấy phối thờ tam toà thì đồng tôi quả có phần cúi người kính nể.

Đã là lẽ phối thờ tam toà thì thiết nghĩ đền điện nào chả có chứ chẳng riêng gì đền Bắc Lệ? Nhiều đền thủ nhang nghèo không có tiền sắm đủ tượng pháp thì cũng chỉ thờ tam toà thánh mẫu chính giữa & lo đủ nhà trần, sơn trang hoặc giả thờ tranh & lô nhang phụng tự hương hoả. Đó cũng là cái lẽ có tới đâu trình tâu tới đó vậy. Tiên thánh cũng chỉ cần những kẻ phụng tự có tâm chứ cũng không vì đền nghèo mà không lai vãng.

Đồng tôi nông cạn cũng chỉ biết theo lễ để làm, hợp đạo để mà hành. Thiết nghĩ cái tôn cái hiệu để tấu cho đúng, tâu cho rành mà còn kiêng còn huý thì biết phải làm việc ra sao? Vua chúa ngày xưa mới cần kiêng cần huý, hiệu này hiệu nọ. Đằng này tiên thánh đều liệt vào hàng bất tử tôn hiệu lưu lại muôn dân để xưng, để tụng, lấy tán, lấy ca mà còn rườm ra kiêng huý lo phạm, lo động thì quả là khó cho đạo lắm thay. Phận làm lính, làm ghế đồng tôi cũng chỉ biết kiêng chó má không xơi, "đỏ đít" không hầu chứ còn ngoài ra chả kiêng khem chi hết. 2 chữ "mê tín" đồng tôi cũng chỉ xin nhận lấy chữ tín cho bản thân mà thôi.

Về thần về tích tôi học ít, thiển cận cũng không mấy đọc hay chẳng mấy quan tâm. Người phàm ngu dại đi đền, vào phủ cũng chỉ biết kêu từ trên xuống dưới, còn đâu không biết thì dập đầu mà lạy cả hội đồng. Thiết nghĩ vật vờ từ ngày còn chả biết ai vào với ai cũng chỉ nôm na mà lễ, tâm có sao thì nói như thế. Cái lẽ "nhân tâm sinh nhất niệm thiên địa tất giai tri", tiên thánh cũng không chấp nhặt, tủn mủn. Vạn tai, ngàn hoạ đều do người tự làm ra chẳng trách tiên thánh được, làm sai hay làm đúng cũng là ở người mà thôi. Hợp lý, hợp lẽ, hợp nghĩa hợp tình = chấp nhận, còn trái lại chưa thoả đáng = phủ nhận.

Mỗi người đều nên chắt nên lọc nên có trách nhiệm với những cái mình nói. Có lý, có dẫn để những người đi sau được minh bạch, được ăn mày công đức của những kẻ đi trước & cũng làm tròn cái lẽ "người đi trước rước kẻ đi sau" để báo ơn tiên thánh chấn hưng đại đạo. Còn đâu cứ nói xong bỏ đấy không trích, không dẫn, chẳng giải, chẳng thích rồi kiêng huý loạn xạ thì chỉ khiến những người mới càng thêm hoang mang, luẩn quẩn, u mê & đồng bóng loạn đạo mà thôi.

 

ngày 30.4 có 1 sụ xao xuyến bồi hồi khi tôi viết bài này , đã bao nhiêu năm , bao nhiêu cái ngày 30.4 trôi qua mà chưa bao giờ tôi có cảm giác như vậy , như có 1 sự thúc giục tôi phải hoàn thành bài viết này trong ngày hôm đó , .....hôm sau ngày 1.5 , trung quốc khoan thăm dò lòng dân ta ....thế mới hay ....tiên sư đã biết trước mọi việc rồi .

 

Quý bạn chứng minh cả một phần dài ở trên cùng tài liệu cuốn Bản thiện kinh và chỉ chí thiện lục là những tập sách cổ đề cập, liệt kê lại các bài giáng bút của chư Thánh xưa theo lối Thiện đàn để lại tâm kinh dạy dỗ con người đã cho thấy quý bạn có hiểu biết nhất định về Nho học. Dựa vào vốn hiểu biết này mà quý bạn từ đó có những lý lập để chứng minh những quan điểm của mình, mà theo quý bạn là đúng đó là: Đền Bắc Lệ thờ Mẫu Thượng ngàn Lê Mại, phủ nhận ý kiến tôi đã đề cập về vấn đề thần chủ đền Bắc Lệ là thánh mẫu Liễu Hạnh. Điều này xét tận cùng ra, cũng chẳng phải khó hiểu. Sự học mênh mông song khó dò. Đọc 1 cuốn, đọc 10 cuốn là ít, đọc trăm vạn cuốn chưa chắc đã là nhiều. Kiến thức hôm nay có thể mới, đúng nhưng chưa chắc đã đúng ở ngày mai. Quan điểm tôi nói ra, tôi dựa trên những gì tôi biết do bởi đọc từ thần tích và sắc phong của đền Thánh, thư tịch bi ký còn lưu giữ tại đền cũng như qua một số văn bản khác tìm hiểu được mà mạo ý nói lên thiển ý của mình. Phong tục dân gian xưa là cả một bề dày văn hóa mà chứa trong nó những lớp tầng đa diện. Trải qua thời gian lâu dài để lại thành dấu mòn in đậm trong tâm thức con người và các thế hệ. Thay đổi nhận thức của dân gian là điều phức tạp, nhưng không phải không làm được. Chúng ta nhìn vào luận cứ lịch sử, tìm hiểu và phân tích một cách khoa học để thấy được cái đúng cái sai, cái phù hợp hoặc chưa để từ đó có những tư vấn cho vừa, cho hợp với bối cảnh cũng như không gian và thời gian lịch sử, trả lại cho di tích những giá trị đúng đắn, hướng lòng dân vào sự hiểu biết tường minh. Chứ không nói ra cho lắm, nói để cho dài, nói để cho mình nhất nhất là đúng, để thể hiện và khoa trương mà không đúng ý, đúng trọng tâm, lấy cái mênh mông tản mát để chứng minh cho luận kiến cụ thể của mình mà chẳng vào đâu, bên cạnh lại thiếu sự đánh giá nhìn nhận một cách công bằng, không thiên lệch thì tránh sao khỏi chúng bạn chê cười? Tôi nói ít, kính mong quý bạn hiểu nhiều. Đa ngôn hoạt văn là tốt, lại còn đi kèm với một sở học rộng lớn, vốn chữ sâu xa thì quả là một điều đáng nể, đáng học hỏi trăm phần. Nhưng đa ngôn, hoạt văn lại dùng với những mục đích không đúng đắn, không thích hợp, đem vào sự báng bổ và mạt sát người khác thì thật là đáng tiếc, chưa kể sở học có đến nơi đến chốn hay chăng?

Trăm voi chẳng được bát nước sáo. Chi bằng việc này cũng chỉ là để quý bạn đánh một dấu lưu tâm trong tâm tưởng, để khi quý bạn có hạnh duyên về chiêm bái cửa đền sẽ tìm hiểu thêm những điều tôi nói qua đó hòng kiểm chứng thông tin này một cách đúng đắn hơn chăng? Nếu đến khi như vậy mà quý bạn chỉ ra những điểm tôi nói có gì sai trái, tôi sẽ xin sám hối với chư thánh về những điều lộng ngôn mà tôi trót phạm, cũng sẽ có lời tạ lỗi với quý đạo hữu, quý anh, chị, quý bạn trên diễn đàn này về những hiểu biết lệch lạc mà tôi trót làm lung lạc, loạn đảo sự hiểu biết của toàn thể diễn đàn. Chứ cứ ngồi đây rồi nói thì phỏng có ích gì? Có phải không ạ?

Còn về cái kiêng húy thì ôi thôi. Cứ cho là viển vông ấy mà. Cái tôn hiệu của chư Thánh đã liệt vào Bất tử, để lại muôn đời cho con dân xưng tán cho đúng, cho phải mà còn phải kiêng, phải kị thì thật là khó cho đạo lắm thay. Tôi tự thấy việc kiêng húy này là đúng đắn, nhưng nếu quý bạn đã nói như vậy thì tôi xin sám hối vì trót làm loạn đảo, u mê trong diễn đàn này vậy.

Có điều chi thấy đúng đắn hay sai lệch trong những gì tôi nói, kính xin quý anh, chị cùng toàn thể diễn đàn hoan hỉ cũng như hỉ xả cho tôi. Kiến thức thật vẫn còn nhiều mông muội lắm.