Nhà có phúc tìm người cô quạnh Thử lòng người trong lính lánh thân Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh tước phong đầy đủ là Đệ Ngũ Tôn Quan Thượng Đẳng Tối Linh Thần Đại Vương Đệ Ngũ Tuần Tranh....Ngài được Vua Cha Ngọc Hoàng giao cho thống lĩnh cai quản thiên binh thiên tướng nhà trời và âm binh địa phủ,thay quyền Tam Tứ Phủ chấp chi thu chấp kim ngân vàng mã, giải oan nghiệp, tấu sớ biểu quan đan điều, sát quỉ trừ tà, tróc tà trừ tinh cho trần gian. Tuần tra, kiểm soát các việc trong tứ phủ. Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh, hay còn gọi là Ông Lớn Tuần Tranh. Ngài là con trai thứ năm của Vua Cha Bát Hải Động Đình giáng sinh dưới thời Hùng Định Vương (Hùng Triều Thập Bát), trong một gia đình ở phủ Ninh Giang (nay là huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương), ông là một vị tướng quân hết sức tài ba kiêm lĩnh thuỷ bộ, được giao quyền trấn giữ miền duyên hải sông Tranh. Ông đã lập được nhiều công lao to lớn nên được sắc phong công hầu. Tại quê nhà, ông có cảm tình với một người thiếu nữ xinh đẹp, người thiếu nữ ấy vốn là vợ lẽ của viên quan huyện ở đó, nhưng vốn không hạnh phúc với cảnh “chồng chung”, nàng cũng đáp lại tình cảm của ông mà không hề nói cho ông biết là nàng đã có chồng. Quan Lớn Tuần vẫn đinh ninh đó là một tình đẹp, hẹn ngày đưa nàng về làm vợ. Đến khi viên quan huyện kia biết chuyện, vu oan cho ông đã quyến rũ vợ mình. Chuyện tới tai nhà vua nên Quan Tuần Tranh bỗng nhiên mắc hàm oan, ngài đã bị đày lên chốn Kì Cùng, Lạng Sơn. Nhưng thực ra vì quan nịnh thần ghen ghét về tài năng của ông nên mượn cố " gây oan nghiệp " khiến ông bị đày. Tại đây, khi ông lên trấn giữ Kỳ Cùng tại đây giặc phương Bắc chống phá rất nhiều nên các nịnh thần viết sớ tâu vua, ngài lên đó cấu kết với giặc nên triều đình đã ra lệnh xử trảm ngài bằng sự lựa chọn: Dùng cây long đao ngài đánh trận, một chén thuốc độc, một giải lụa để thắt cổ, ngài đã tự tiết để chứng tỏ mình trong sạch vô tội, sau khi tự tiết thì trời đổ mưa, giao long dưới sông hiện lên và cuộn ngài và đã hoá xuống dòng sông Kì Cùng. Giải lụa hoá thành đôi thanh xà, bạch xà. Về lại nơi quê nhà, ông hiện thành đôi bạch xà, thử lòng ông bà lão nông, sau đó ông bà nông dân nuôi nấng đôi bạch xà như thể con mình. Nhưng khi quan phủ biết chuyện ông bà nông dân nuôi gà để nuôi đôi bạch xà, liền bắt ông bà lên cửa công đường chịu tội và giết chết đôi rắn kia đi. Hai ông bà thương xót, xin thả rắn xuống dòng sông Tranh, lạ thay khi vừa thả đôi bạch xà xuống thì chỗ đó tạo thành dòng xoáy dữ dội. Đến thời Thục Phán An Dương Vương, vua tập hợp thuyền bè để chống quân giặc Triệu Đà ở ngay bến sông Tranh, nhưng tại chỗ dòng xoáy đó, thuyền bè không thể nào qua được mà lại có cơn giông tố nổi lên giữa dòng. Vua bèn mời các vị lão làng đến lập đàn cầu đảo thì lập tức sóng yên bể lặng, hơn nữa, quân sĩ ra trận cũng được thắng to. Ghi nhớ công đức, vua Thục Phán đã giải oan cho ông và phong ông là Giảo Long Hầu. Sau này ông còn hiển thánh linh ứng, có phép nhà trời, cai quản thiên, âm binh, ra oai giúp dân sát quỷ trừ tà, dẹp hết những kẻ hại nước hại dân. Trong hàng Ngũ Vị Tôn Quan,cùng với Quan Lớn Đệ Tam, Quan Lớn Đệ Ngũ cũng là một vị quan lớn danh tiếng hết sức lẫy lừng, được nhân dân xa gần tôn kính phụng thờ. Tuy đứng trong hàng thứ năm của Ngũ Vị Tôn Quan ông được thỉnh cuối cùng nhưng lại hay ngự về đồng nhất, bất cứ ai hầu Tam Tứ Phủ, bất cứ dịp tiệc, đàn lễ nào đều phải thỉnh Quan Tuần Tranh về ngự đồng. Khi ngự đồng ông mặc áo lam thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ tán đàn rồi múa thanh long đao làm phép tróc tà trừ tinh. Khi có đại đàn mở phủ hay bất cứ lễ tiệc nào, sau khi thỉnh các quan lớn về, đều phải đợi đến giá Quan Lớn Đệ Ngũ về chứng một lần hết tất cả các đàn mã sớ trạng Tam Tứ Phủ rồi mới được đem đi hoá. Có điều cho thấy quan đệ ngũ là một vị quan rất nghiêm, ngài rất hay ra uy. Có nhiều người hầu ngài khóc đó là tủi bóng chứ không phải ngài khóc, thực tế có người diễn điều đó. Còn oan ngài thì giải rồi !!! Quan Lớn Tuần Tranh cũng được thờ ở rất nhiều nơi nhưng phải kể đến ba nơi nổi tiếng bậc nhất: 1 - Đền Đoan Cổ ngay bến đò cửa Ngã Ba Sông Tranh,nơi vẫn còn in dấu chân Quan Lớn. 2 - Đền Tranh ngay cạnh chùa Tranh cách đền Đoan cổ 1km,là nơi tương truyền ngài đã linh ứng ở đó ( Cả đền Đoan cổ và đền Tranh đều thuộc huyện Ninh Giang Hải Dương ) 3 - Đền Kì Cùng lập bên bến sông Kì Cùng Lạng Sơn qua cầu Kì Lừa là nơi ông bị lưu đày Ngày tiệc chính của quan là ngày 25/5 âm lịch (là ngày ông bị lưu đày và bảo nhân dân quê ông làm giỗ vào ngày này), ngoài ra vào ngày 14/2, các đền thờ ông cũng mở tiệc đón ngày đản sinh của quan. Những ngày tiệc này gần như nhiều lính ghế nặng gánh hai vai mà không rõ lý do. Bởi vì quan lớn hai vai nặng gánh cương thường. Một đoạn bản hát văn của Quan Lớn Tuần. Lẫm liệt tung hoành gia uy lẫm liệt tung hoành Trừ tà sát quỉ lên danh tướng tài Ninh Giang chính quán quê nhà Dấu thiêng ghi để ngã ba Kì Cùng Truyền phán các quan Ông lớn về truyền phán các quan Tả văn hữu võ lưỡng ban đáo đàn Quân thuỷ quân bộ đôi hàng Chư binh vạn mã hằng hà kéo ra Lệnh truyền thiên đội vạn cơ Quan Tuần bây giờ trắc giáng anh linh Trước là bảo hộ gia đình Sau ra thu tróc tà tinh phen này Ra oai trần thế biết tay Ngự lên đồng tử cứu rày nhân gian Cứu đâu thời đấy khỏi oan Tiếng loa đồng hỏi nước sông Tranh Thanh Long Đao giết giặc tung hoành là ai Sông Tranh đáp tiếng trả lời Có Quan Đệ Ngũ chính người trên phủ Ninh Giang Sông Tranh ơi hỡi sông Tranh Trăng nước còn ghi trận tung hoành Dẫu rằng nước chảy hoa trôi Sông tranh còn đó ơn người mãi còn ghi Hoặc có đoạn hát khi ngài bị hàm oan Nào ngờ đâu đất trời thay đổi Người anh hùng mang tội xiềng gông Tháng năm đày chốn Kì Cùng Oan vì tuyết nguyệt đổi lòng ái ân Trước cung điện triều đình tra xét Bắt long hầu truyền hết mọi nơi Oan vì ong bướn lả lơ Triết hoa đoạt vũ tội trời không dung Lệnh viễn xứ sơn cùng thuỷ kiệt Nỗi oan này có thấu cao minh Áo bào đã nhuộm chàm xanh Tấm thân bách chiến tử sinh lẽ thường. Nguồn : Đền Quan Hoàng mười - Trấn Thủ Nghệ An