Tiến sĩ người Mỹ mê... lên đồng

Cách đây gần 15 năm một thanh niên Mỹ có tên là Ali Sharip đã chọn ngành Việt Nam học vì tò mò … Trung Quốc.

Luận văn tiến sĩ của Ali có cái tên tiếng Anh rất dài và rất khó dịch sang tiếng Việt Study of pratices (spirit possession) on Vietnam; congitive aspects of the wordview making them work. Làm luận án tiến sĩ về Việt Nam học, nhưng lúc đó Ali chỉ có kiến thức, thông tin về Việt Nam qua sách, báo, tài liệu dịch và những người Việt định cư ở Mỹ. Đó chính là điều khiến Ali không hài lòng về công trình của mình.



Ali Sharip.
Chuẩn bị trong 12 năm

Điều kiện kinh tế chưa cho phép và thủ tục để một thanh niên Mỹ đến Việt Nam thời đó còn phức tạp nên Ali quyết định sang châu Âu kiếm tiền để chờ một ngày được đến Việt Nam. Ali sống ở nhiều nước châu Âu và làm khá nhiều nghề: phiên dịch (tiếng Nga-Anh), dạy tiếng Anh, viết quảng cáo, chụp ảnh thuê... Sau khoảng thời gian đúng 12 năm, khi đã tích lũy được một món tiền kha khá, Ali đến Việt Nam.

Được sống ở Việt Nam, Ali bắt đầu nhìn lại những gì mình đã viết trong bản luận án Tiến sĩ cách đó hơn 10 năm và dễ dàng nhận thấy nhiều nhận định của anh đã không còn chính xác.

Đầu tiên là Lên đồng (*), một chương rất quan trọng trong luận án tốt nghiệp của Ali. Anh đã bị mê hoặc ngay từ lần đầu tiên được tận mắt xem một màn lên đồng tại Hà Tây cũ. Chưa hiểu hết tiếng Việt, và tránh làm phiền những người đang tham gia buổi lên đồng, Ali lặng lẽ chụp ảnh- hàng trăm tấm ảnh mỗi buổi Lên đồng.

Sau đó anh chọn ra khoảng 30 tấm ảnh có nhiều thông tin nhất quay lại hỏi: Tấm ảnh đó có nghĩa là gì? Bước tiếp theo, anh ghi âm lại các buổi lên đồng. Ali kết luận những từ vựng của tiếng Anh về Lên đồng “quá ít và không thể hiện được hết ý nghĩa của tiếng Việt”. Cách nói và từ ngữ sử dụng khi Lên đồng mà Ali được tận mắt thấy tai nghe thật khác xa những kiến thức sách vở.

Ấn tượng với cách làm việc không gây phiền hà và sự kiên trì của Ali, một cung văn (nhạc sĩ Lên đồng) đã dạy anh chơi trống. Với Ali, đây là một món quà vô giá.

Bao giờ “mở phủ”?

Mở phủ là lần Lên đồng đầu tiên. Bạn bè hay hỏi Ali câu này vì thực tế anh đã đủ trình. Nhưng mục tiêu của Ali không phải là thế: “Tôi đang phải nghĩ lại (rethinking) những gì mình đã viết (trong đó có Lên đồng) cách đây hơn 10 năm trong luận án của mình.

Khi đầy đủ tư liệu tôi sẽ viết một cuốn sách. Tiếp đến tôi sẽ làm một trang web về văn hóa Việt Nam để chia sẻ những hiểu biết của mình về Việt Nam với thế giới”. Mới đây, một đồng hương của Ali là Barley Norton đã xuất bản cuốn sách Music for spirits (study of musical subcultures), trong đó có nói đến âm nhạc trong Lên đồng.

Nhưng Ali vẫn hy vọng cuốn sách mới của mình sẽ đem lại cho người đọc những góc nhìn mới hơn, những thông tin thú vị hơn về cách quan niệm rất riêng của người Việt Nam về thế giới.

Ali rất sành nhạc và đặc biệt thích jazz. Với Ali thì jazz mới là âm nhạc đích thực. Khi xem Lên đồng, Ali bị âm nhạc chinh phục hoàn toàn: “âm nhạc trong Lên đồng là một dạng folk (dân gian) và sẽ rất tuyệt nếu coi nó là một element (thành tố) để làm mới nhạc jazz giống như việc jazz hiện nay đang sử dụng âm nhạc folk của nhiều nước châu Phi, Nhật Bản...”.

Ali có nhiều bạn là nhạc sĩ nhạc jazz. Anh sẽ chia sẻ những file ghi âm về Lên đồng với họ và “chắc chắn đấy sẽ là nguồn cảm hứng mới”. Ali cũng mê chụp ảnh. Địa chỉ email của Ali là sự kết hợp giữa tên anh và đuôi grapher (trong photographer). Anh đang sở hữu rất nhiều ảnh quý, độc đáo về Lên đồng. Một cuốn sách ảnh, một triển lãm ảnh về Lên đồng. Sự kết hợp hoàn hảo giữa những đam mê của một tiến sĩ trẻ.

Theo Sinh viên Việt Nam

 

Ông tiến sĩ này mà hầu đồng chắc đẹp nhễ!!!

 

my~ mak cung~ bi. thanh' mau~ bat dong`

 

Đồng bóng Việt Nam muôn năm hehe

 

em tán thành với ý kiến của a boo

 

Chả có cái gì là muôn năm cả đâu (một muôn = một ngàn)
Ai mà xưng tụng câu "Muôn năm" là ấu trĩ, mơ tưởng và ngu si, kể cả những câu "Muôn năm" nhan nhản ngoài đường. Sao bọn chăng biểu ngữ đó có học cao mà ngu thế!

Thịnh lắm rồi lại suy nhiều
Đầy quá thì tràn, cao quá thì đổ
Cứ nhìn vào lịch sử thì biết
Đã chả có lúc cấm hết mọi thứ, phá hết mọi thứ đó sao. Đấy là trong cùng một chế độ, một chính sách đó.
Chứ chế độ khác, chính sách khác thì còn thay đổi thế nào?

Mưa lúc nào mát mặt lúc ấy thôi
Đừng ảo tưởng hão huyền, làm gì có cái Đạo nào lên ngôi hay xuống ngôi đâu.

Cũng chỉ là :
"Hổ cậy rừng, rừng cậy hổ.
Cây chống chuối, chuối tựa cây.
Cây đa cậy Thần, Thần cậy cây đa" thôi

"Mặn này bõ nhạt ngày xưa
Nắng này cho bõ lúc mưa trơn đường"

Thằng Tây thì vẫn chỉ là thằng Tây thôi

"Phấn sao bì được với vôi
Bì... con đĩ với môi thợ kèn?"

 

Vô đề

Cuộc đời mấy đoạn bể dâu
Mấy cầu để gẫy mà lo âu nhiều
Cứ chuyếnh choáng đã đầy nhân thế
Ai tiêu dao mà kệ tháng ngày
Lượm về những đong đầy quyến luyến
Thơm thêm thơm thanh sắc chơi vơi
Đừng để ý hạt mưa rơi
Sao không thấy mát cây đời xanh tươi

Một vài dòng tâm trạng không thể gọi là thơ viết tặng các bạn yêu mến của lòng tôi! Chúc các bạn luôn thấy cuộc đời thật nhiều niềm vui và ý nghĩa.

 

Một người nước ngoài còn đam mê văn hóa Việt là thế, vậy mọi người hãy chung tay giữ gìn nét đẹp đó nhé. Tôi thấy có "ai đó" chê cách dùng từ của một bạn nào đó và nói là :"ngu", vậy có nên chăng ?

 

Câu đó là của em đó ạ!
Em nói là "ngu si" chứ em không nói là "ngu". Và câu đó là phải để trong văn cảnh đó chứ đem ra mà cắt nghĩa như bác thì em xin thề là em không có ý đó. Mà em cũng chỉ nói về ngộ nhận ở chữ "muôn năm" của đồng bóng chứ em cũng không bảo anh nước ngoài đó là ngu si khi mê lên đồng.

Ngu là không thông minh, lừa dối. Si là ngu vụng, mê mẩn

Ngu si ở đây của em ý là mê mẩn tưởng bở, hy vọng hão huyền

Thầy em đi cúng còn bị dân quân xã thu chuông mõ, đưa vào Đội văn nghệ xã cho họ hát chèo. Bố, mẹ em áo dài đi lễ phải gói kín đến chùa, đền mới dám mặc. (Nếu mặc đi từ nhà là bị lườm nguýt. Đứa lườm nguýt giờ cũng đi quy rồi.) Đi quy bị chửi là quy gì mà vẫn pặc nhau. Em nghĩ đến chuyện của các cụ kể thế, nên em mới phát ngôn thế thôi ạ! Thầy em bị đem lên Thành phố bêu riếu ở chỗ vườn hoa chân cầu Đò Quan Nam Định bây giờ vì tội đi cúng. Mà vẫn là chế độ này, chứ không phải thời Phong kiến hay Tây đâu ạ!

Bởi vì qua thời "bĩ cực" đó, thấy "thái lai" ngày nay riêng em, em cũng chả mừng!

Em không sợ chém đâu, nhưng em xin nói lại cho đúng thôi ạ!

Mấy cái muôn năm ở ngoài đường ý, giờ cũng ít treo hơn trước rồi

Còn cái ý tưởng này (muôn năm là ngu si ý) là em đọc trong Tiểu thuyết kiếm hiệp Tiếu ngạo giang hồ của Kim Dung chứ em cũng ngu si lắm sao nghĩ ra được ạ!

 

Hii
Tây này quả thực tuyệt vời. Việt Nam ta có mấy tiến sĩ về Việt Nam. Ông tây này còn làm tiến sĩ về Việt Nam. Chưa biết chừng sau này chính người Việt ta muốn làm tiến sĩ lại chả bái ông ấy làm thầy ấy à.

Còn nghe có câu cho thời buổi loạn thực phẩm này là

Ăn cũng chết, không ăn cũng chết, (do thực phẩm bây giờ không an toàn)
Ăn mà chết bị chửi là ngu, không ăn mà chết cũng bị chửi là ngu.
Vậy có ai khôn đây. Câu này mình nghe từ miệng giới trẻ bây giờ chứ không phải từ các cụ.

Tự nhận mình là ngu thì chả sao nhưng bảo người khác là ngu thì người quân tử không bao giờ làm thế.

 

Bác nói đúng đấy, lẽ đời suy thịnh, thịnh suy. Chúng ta có thể nhìn thấy sự thăng trầm của Đạo Mẫu, Đạo Phật... trong quá khứ và hiện tại.