Sưu tầm vài vần thơ Xuân...

Mãn Giác (1052-1096), một Thiền sư đời Lý. Ông chỉ để cho đời duy nhất một bài thơ - một bài kệ - làm trước lúc tịch, nhưng đấy lại là một bài thơ xuân, đan xen cảm hứng với triết luận.



Xuân ruổi trăm hoa rụng,

Xuân đến trăm hoa cười.

Trước mắt việc đi mãi,

Trên đầu già đến rồi.

Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết,

Đêm qua/ sân trước/ nở cành mai.



(Theo bản dịch Ngô Tất Tố)



Bốn câu đầu là thơ năm chữ, tượng trưng cho sự vận hành chậm rãi, trở đi trở lại của nhịp sinh học trong đời người. Đến câu thứ năm mở ra bảy chữ, liền một mạch không ngắt nhịp, như một lời tuyên chiến với sự tuần hoàn đều đặn ấy - nó đưa con người đến chỗ già lão. Và câu cuối ngắt làm ba nhịp, là một thông báo trang trọng, về cái nhân tố mới - sự hồi sinh của sức sống, sức trẻ ngay trong lòng cái già nua - đã và đang xuất hiện.





THƠ XUÂN TRẦN NHÂN TÔNG



Vua Trần Nhân Tông (1278-1320), người đã cùng vua cha Thánh Tông chiến thắng quân xâm lược Nguyên Mông và là người sáng lập thiền phái Trúc Lâm - cũng đồng thời là một nhà thơ với nhiều bài cảm tác về mùa xuân đầy tinh tế và sâu sắc.



Buổi sớm mùa xuân :



Ngủ dậy tung song cửa

Nào hay xuân đã sang

Một đôi bươm bướm trắng

Gặp hoa, cánh vội vàng.



Nhà thơ bất ngờ trước cảnh xuân đến, càng bất ngờ thấy cái rộn rã của mùa xuân qua đôi bướm trắng chớp cánh bay đến với hoa. Tình kín đáo mà cảnh thì hồn nhiên. Thi tứ đã chớp được cái khoảnh khắc ấy. Còn đây là ý nghĩ khi đến vãn cảnh chùa Cổ Châu:





Đề chùa Cổ Châu



Số đời thật mờ mịt

Mắt giấu tình bên trong.

Cai quản cung ma chặt

Đất Phật xuân thong dong



Từ chùa nghĩ về xứ Phật. Cõi thiền vậy đấy, nhưng biết đâu, khi mùa xuân đến thì cái tình vẫn nhen nhóm. Muốn tu được thì không gì khác phải giữ sao cho không có đất của sự cám dỗ thì mùa xuân cửa Phật mới thật yên ổn. Chuyện Phật ư? Chuyện đời và cả chuyện răn mình nữa đấy chứ!





Trên hồ Động Thiên



Cảnh hồ Động Thiên nọ,

Hoa cỏ giảm mầu xuân

Thượng đế thương hiu quạnh

Tầng xanh chuông bỗng ngân

(Trần Lê Văn dịch)



Nhà vua thường hay quyến luyến với cái vẻ xuân, và lần nào người cũng nhận được những điều sâu kín từ trong những ngày xuân ấy. Người viết:



Xuân cảnh



Dương liễu hoa xuân điểu ngữ trì

Họa đường thiềm ảnh mộ vân phi

Khách lai bất vấn nhân gian sự,

Cộng ỷ lan can khán thúy vi!



Cảnh xuân



Khoan nhặt chim kêu hoa liễu dầy

Họa đường thềm dãi bóng mây bay

Chuyện đời khách đến không hề hỏi

Cùng tựa lan can ngắm cảnh ngoài.



Mùa xuân đẹp đến nỗi không muốn bàn đến chuyện thế sự nữa. Khách đành cùng chủ tựa lan can mà ngắm vẻ xanh thắm của mùa xuân.



Nhưng bài thơ hay nhất của Trần Nhân Tông về mùa xuân lại là bài Xuân nhật yết chiêu lăng:



Xuân nhật yết Chiêu lăng



Tì hổ thiên môn túc

Y quan thất phẩm thông

Bạch đầu quân sĩ tại

Vãng vãng thuyết Nguyên Phon



Ngày xuân thăm Chiêu lăng



Nghiêm trang nghìn cửa quân hùm,

Trăm quan bảy phẩm một vùng cân đai.

Bạc đầu, chàng lính nhắc hoài,

Chuyện Nguyên Phong cũ những ngày ruổi rong





Tức cảnh ngày xuân (Xuân nhật tức sự) của Huyền Quang (1251-1334), một nhà thơ Thiền chính hiệu, một thi sĩ lớn khác đời Trần.



Lỏng tay thêu gấm gái yêu kiều,

Hoa rợp, oanh vàng lảnh lót kêu.

Bao nỗi thương xuân, thương biết mấy,

Là khi không nói chợt dừng thêu.





Ở đầu thế kỷ XV có một đỉnh thơ cao vọi là Nguyễn Trãi (1380-1442). Ông cũng là người làm không ít bài thơ xuân. Ông có cái tâm hồn dạt dào của một người đa tình, ở tuổi xế chiều vẫn yêu một nữ sĩ trẻ trung là Nguyễn Thị Lộ. Cho nên trong thơ xuân của ông, có cái cảm hứng lãng mạn của một Lý Bạch muốn “cầm đuốc chơi đêm” - thắp đuốc lên mà chơi cho hết những giây phút cuối cùng trong cái đêm cuối cùng của chín mươi ngày xuân :



Tiếc xuân cầm đuốc mảng chơi đêm,

Những lệ (sợ) xuân qua tuổi tác thêm...

Cầm đuốc chơi đêm này khách nói,

Tiếng chuông chưa gióng ắt còn xuân.



Nhưng bài thơ xuân của ông đọng lâu trong tâm tưởng nhiều thế hệ lại vẫn là bài thơ mang mạch cảm hứng Thiền : bài Bến đò xuân đầu trại (Trại đầu xuân độ). Bài thơ chỉ có 4 câu, phác họa một không gian mơ hồ, ở đấy cỏ xanh lẫn lộn với khói biếc, giữa màn mưa nước sông như vỗ vào nền trời. Và trong cái khung cảnh đều đều, động mà rất tĩnh ấy, có một con thuyền gác đầu ngủ yên trên bãi cát :



Cỏ xuân đầu bến xanh như khói,

Thêm nữa mưa xuân nước vỗ trời.

Đồng nội vắng teo hành khách ít,

Thuyền kề bãi cát trọn ngày ngơi.



(Theo bản dịch của Phan Võ)



Nguyễn Du (1766-1820). Nguyễn Du cũng như mọi thi hào nổi tiếng khác, vẫn thường cảm xúc về mùa xuân. Một trong những bài thơ xuân đặc sắc của ông là bài Đêm xuân (Xuân dạ:



Đêm đen nào thấy ánh dương trong,

Hàng liễu âm thầm đứng trước song.

Ốm liệt giang hồ bao tháng trải,

Xuân về mưa gió suốt đêm ròng.

Lâu năm đất khách đèn chong lệ,

Ngàn dặm quê hương nguyệt dãi lòng.

Ngoài xóm Nam Đoài Long Thủy chảy,

Trôi hoài kim cổ một dòng không.



(Nguyễn Xuân Tảo dịch)



Cao Bá Quát (1808-1855). Cao là một con người suốt đời đi tìm lẽ sống, một người có ý thức về sự tự do tư tưởng của mình. Ông có một bài Đêm xuân đọc sách (Xuân dạ độc thư), tứ thơ thật lạ.:



Khách nay chẳng thấy xuân xưa nữa,

Thổn thức xuân nay gặp khách xưa.

Nay hóa thành xưa nào mấy chốc,

Hư nhìn ra thực khỏi lầm chưa?

Bao phường danh lợi cơn mưa sáng,

Mấy bậc anh hùng đám bụi mờ.

Tục lụy cười mình chưa dứt được,

Gần đây sách vở quá say sưa.



(Nguyễn Văn Tú dịch)



Nguyễn Khuyến (1835-1909), một tài thơ kiệt xuất ở nửa cuối thế kỷ XIX. Ông cũng có nhiều bài thơ xuân. Bài thơ được nhớ rất nhiều là bài Chợ Đồng thật ra không phải là một bài thơ Thiền mà chủ yếu thuộc mạch thơ hồi cố.

Tháng Chạp hai mươi bốn chợ Đồng,

Năm nay chợ họp có đông không?

Trở trời mưa bụi còn hơi rét,

Nếm rượu tường đền được mấy ông?

Hàng quán người về nghe xáo xác,

Nợ nần năm hết hỏi lung tung.

Năm ba ngày nữa tin xuân đến,

Pháo trúc nhà ai một tiếng đùng.



(Sưu tầm bài của Nguyễn Huệ Chi)



Xuân ý

Hồ Dzếnh



Trời đẹp như trời mới tráng gương

Chim ca tiếng hát rộn ven đường

Có ai bên cửa ngồi hong tóc

Cho chảy lan thành một suối hương

Sắc biếc giao nhau, cành bắt cành

Nước trong, hồ ngợp thủy tinh xanh

Chim bay cành trĩu trong xuân ý

Em đợi chờ ai, khuất bức mành?

Giữa một giờ thiêng tình rất đẹp

Mắt buồn và rất... rất thanh thanh

Mày ai bán nguyệt, người ai nhỏ

Em ạ, yêu nhau chết cũng đành



Xuân về

Chế Lan Viên



Pháo đã nổ đưa xuân về vang động

Vườn đầy hoa ríu rít tiếng chim trong,

Cỏ non biếc dãi mình chờ nắng rụng

Bên lau già, theo gió uốn lưng cong.

Ðôi bướm lượn, cánh vương làn sương mỏng

Chập chờn bay đem phấn điểm muôn hoa.

Cất tiếng hát ngây thơ trên cỏ rộng

Ðàn chim khuyên đua nhặt ánh dương sa.

Hàng dừa cao say sưa ôm bóng ngả

Vài quả xanh khảm bạc hớ hênh phô,

Xoan vươn cành khều mặt trời rực rỡ

Bên bóng râm lơi lả nhẹ nhàng đu.

Ðây, tà áo chuối non bay phất phới

Phơi màu xanh lấp loáng dưới sương mai.

Ðây, pháo đỏ lập lòe trong nắng chói

Ðây, hoa đào mỉm cười miệng đón xuân tươi.



Xuân về

Nguyễn Bính



Ðã thấy xuân về với gió đông

Với trên màu má gái chưa chồng

Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm

Ngước mắt nhìn trời đôi mắt trong.

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe

Mưa tạnh, trời quang, nắng mới hoe

Lá nõn, nhành non ai tráng bạc

Gió về từng trận gió bay đi

Thong thả nhân gian nghỉ việc đồng

Lúa thì con gái mượt như nhung

Ðầy vườn hoa bưởi hoa cau rụng

Ngào ngạt hương bay bướm vẽ vòng

Trên đường cát mịn một đôi cô

Yếm đỏ, khăn thâm, trảy hội chùa

Gậy trúc dắt bà già tóc bạc

Tay lần tràng hạt, niệm na mô.



Nụ cười xuân

Xuân Diệu



Giữa vườn ánh ỏi tiếng chim vui,
Thiếu nữ nhìn sương chói mặt trời.
Sao buổi đầu xuân êm ái thế!
Cánh hồng kết những nụ cười tươi.



Ánh sáng ôm trùm những ngọn cao,
Cây vàng rung nắng ,lá xôn xao;
Gió thơm phơ phất bay vô ý
Đem dựng cành mai sát nhành đào.



Tóc liễu buông xanh quá mỹ miều
Bên màu hoa mới thắm như kêu;
Nỗi gì âu yếm qua không khí,
Như thoảng đưa mùi hương mến yêu.



Này lượt đầu tiên thiếu nữ nghe

Nhạc thầm lên tiếng hát say mê;

Múa xuân chín ửng trên đôi má

Xui khiến lòng ai thấy nặng nề...



Thiều nữ bâng khuâng đợi một người

Chưa từng hẹn đến, - giữa xuân tươi

Cùng chàng trai trẻ xa xôi ấy

Thiếu nũ làm duyên, đứng mỉm cười.



Xuân đầu tiên

Hàn Mặc Tử



Mai sáng mai,trời cao rộng quá

Gió căng hơi và nhạc lên mây,

Đôi lòng cũng ấm như xuân ấm,

Chỉ có ao xuân trắng trẻo thay !



Mai này thiên địa mới tin khôi,

Gió căng hơi và nhạc lên trời.

Chim khuyên hót tiếng đầu tiên hết,

Hoa lá hồ nghi sự lạ đời.



Trái cây bằng vỏ bằng gấm,

Còn mặt trời kia tợ khối vàng.

Có người trai mới in như nguyệt,

Gió căng hơi và nhạc lên ngàn.



Thuở ấy càn khôn mới dựng nên,

Mùa khô chưa gặp tốt tươi lên.

Người thơ phong vận như thơ ấy,

Nào đã ra đời ngọc biết tên.



Xuân gấm đầu tiên giữa cõi đời,

Mùi thơm ngây dại sóng con người.

Hãy hoan hô,lời cao như sấm,

-Vạn tuế,bay ơi ! Nắng rợp trời !




Mùa xuân buồn lắm em ơi

Nguyên Sa



Mùa xuân buồn lắm em ơi

Anh vẫn đạp xe từ Saigon lên trường đua Phú Thọ

Đạp xe qua nhà em

Nhìn vào ngưỡng cửa

Nhà số 20

Anh nhớ má em hồng…



Anh nhớ nhà em có cửa sơn xanh

Có một hàng rào ,có thầy ,có mẹ…

Có ngựa chạy trong trường đua,người đi ngoài phố

Nên anh đạp xe đi

Rồi đạp xe về

Mà chẳng có đôi ta…

Mùa xuân buồn lắm em ơi

Mỗi lần đạp xe về anh vẫn nghe lòng bỡ ngỡ

Chiấc xe còn nguyên màu sơn xanh

Nhưng tâm hồn đã ngả sang màu sắt dỉ

Bời vì từ Saigon lên tận trường đua Phú Thọ

Hết cả tiền uống một ly nước mía

Mà cũng không gặp em

Nên khát đắng linh hồn



Không phải anh ngại đường xá xa xôi

Anh cần gì đường dài

Anh cần gì nước mía

Anh cần gì hoa thơm và chim cười trong lá biếc

Cũng chẳng cần cỏ thêu xanh cánh đồng xa biền biệt

Nhưng làm sao không có bóng hai người đè lên cỏ úa

Để anh nghe em cười mà thấy cả múa xuân…

Làm sao chỉ có một mình anh

Vừa đạp xe,vừa ngâm thơ ( mà đường vẫn dài)

Ngửa mặt lên cao,trời xanh biêng biếc



Làm sao em không ngó xuống linh hồn?...

Sao mùa xuân mà chẳng có mưa bay

Chẳng có người đi bên cạnh cầm tay

Anh chẳng được hôn lên tráng ân tình

Và nói năng những lời vô nghĩa…



Hồ Xuân Hương



Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,

Mảnh tình san sẻ tí con con



Mùa xuân Mậu Tuất 1958

Đông Hồ



Tóc đen mắt nhánh mực nhung huyền

Mặt trắng lòng thơm giấy phấm tiên

Phận mỏng chẳng vương theo cánh gió

Nghĩa dòng khảo kết chặt tơ duyên

Soi nhờ ánh tuyết nền thành lạnh.

Giấu kín doanh sơn nếp thánh hiền

Điệp tháng bốn phương mùa náo nức

Lần thơ xuân lhóa bóng thuyền quyên



Vũ Hoàng Chương

Thơ say 1940



Thuyền nhỏ sông lam yểu điệu về

Cỏ chen màu liễu biếc chân đê

Tình Xuân ai chở đầy khoang ấy

Hương sắc thanh bình ngập lối quê.

Nắng nhẹ mây hờ sương hơi hơi

Sương thưa nắng mỏng nhạc khoan lời

Dây đàn chầm chậm hôn lên phím

Muôn vạn cung Hồ lả lướt rơi





Tháng giêng nguyệt quế

Hồ Thi Ca



Tháng giêng nguyệt quế trở về

Thơm hoa, thơm nụ, thơm mê mẩn người

Hương em đọng trắng nụ cười

Đêm giêng hai ngát khoảng trời lặng thinh



Tôi kề em đến vô hình

Em khai hoa để tội tình cho ai

Tháng giêng mưa nhớ mười hai

Giọt sương nguyệt quế trên vai thơm đầy



Tôi già bên gốc thơ ngây

Tháng giêng nguyệt quế trắng bay ngang đầu...





Thời gian

Từ Nguyên Thạch



Đứng đầu năm nhìn cuối năm

Thấy thời gian trên tóc mẹ màu trắng

Thời gian có hình nếp gấp

Chỗ đuôi mắt đã mờ



Ta dắt mẹ đi qua những câu thơ

Thấy thời gian héo dần năm ngón



Trái tim không còn bận rộn

Ta ngoảnh buồn

Bỗng bầu vú em

Thời gian đang nhú



Ước vọng mùa xuân

Hoàng Cầm



Tôi đã im rồi thôi không nói năng

Mưa chiều chưa đọng, nóng càng tăng

Mồ hôi sắp lụt phòng oi ả

Đôi vợ chồng son khó chỗ nằm



Gió bống bang em về cõi ấy

Tôi còn hứng chịu trận mưa chan

Ví chăng đến lúc tôi thành đá

Chắc vẫn thầm thương khóc hợp tan



Xin người chớ rót lôi phong vũ

Bão gấp trăm lần ngọn gió nam

Chỉ muốn hứng mưa vừa tỉ lệ

Nắng tung hoành xin bớt chói chang



Giả sử người em như lụa nõn

Tôi đi theo bất kể ôn hàn

Đến đâu cũng thấy em hiền dịu

Mây bốn phương trời xanh chứa chan



Khí tượng đầy tin nắng đẹp tươi

Bụi mưa nhàn nhã thả chim trời

Mong em ấm lạnh vừa phong độ

Anh cứ tầm xuân lấm tấm vui.

( Sưu Tầm)​

 

Cảm ơn anh Triều Viên post bài này!Em rất thích 2 câu:"Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận.Đình tiền tạc dạ nhất chi mai".

 

vãi chưởng.

 

Anh thật là thâm nho. hết câu vãi chưởng rồi lại cao thủ võ lâm. Đừng nói là chơi game võ lâm 2. =)).

p/s: xin lỗi anh Triều Viên đã spam nơi cảnh thơ hữu tình này.

 

chịp.cậu lại nói thế.bệnh nghề nghiệp mà.hê.chứ ko có ý gj`.ak` ma` có một cô bé bạn cậu hay là người yêu gì đó.hỏi anh là tại sao quen cậu.hê.khai mau

 

Ta nghiêm cấm không ai được buôn dưa lê bán dưa chuột trong Vườn thơ Xuân đầy hương sắc của ta. Ai tái phạm sẽ bị tiêu diệt, không khoan nhượng... híc....

 

vâng tuân lệnh.