SỰ TÍCH NÙNG CHÍ CAO VÀ QUAN HOÀNG TÁM TRONG TÍN NGƯỠNG THỜ MẪU

Nùng Trí Cao (1025-1055) hoặc Nông Chí Cao là thủ lĩnh địa phương ở Cao Bằng, Giữa TK XI ông cầm đầu cuộc nổi dậy ở vùng biên cương giữa Đại Cồ Việt và nhà Tống.Tương truyền được sự hậu thuẫn của các thủ lĩnh người Thái - Tày ở Quảng Tây thanh thế Nùng Chí Cao rất lớn mạnh. Ông đánh lấy Ung châu, rồi sau đó chiếm cả 8 châu ở đất Quảng Đông và Quảng Tây. Năm 1055, Tống Tiêu Chú theo đường Đặc Ma (Vân Nam) đánh úp, bắt được mẹ Chí Cao là A Nùng, em là Chí Quang, con là Kế Phong. Lùng bắt Nùng Chí Cao chém chết và giết luôn gia quyến. Hiện nhiều nơi ở Cao Bằng có địa điểm thờ tự Nùng Chí Cao.

Trong đó có đền thờ Nùng Chí Cao tại xã Đào Ngạn là độc đáo, vì toàn bộ vật liệu xây dựng bằng đá phiến nguyên khối. Ngoài ra tại các địa phương khác như Bản Ngần (xã Vĩnh Quang); Nà Hoàng (Phường Sông Bằng -Thành Phố); Sóc Hà (Hà Quảng); thị trấn Quảng Uyên (Quảng Uyên), các địa phương như: Bảo Lạc, Phục Hòa, Thạch An đều có những dấu tích cuộc chiến đấu của Nùng Chí Cao chống quân xâm lược phương Bắc.Hằng năm, nhân dân quanh vùng vẫn mở lễ hội vào ngày mùng 4 tháng Giêng Âm lịch.
Trong Đạo Mãu Tứ phủ thì Quan Hoàng Tám rất ít ngự đồng, trừ những người nặng căn của Ngài. Tuy nhiên, có người cho rằng Quan Hoàng Tám có giáng trần và hiện thân của Ngài chính là Tướng Quân Nùng Chí Cao.

Trích văn hầu Quan Hoàng Tám do Phạm Xuân Kiên sưu tầm:

"...Bát Nùng nối nghiệp gia phong
Noi gương tiên tổ họ Nùng Chí Cao.
Ông Bát Nùng ra vào sinh tử
Trượng tung bay tuyết phủ hoa khai
Xá gì đạn lạc tên rơi
Trên đời hồ dễ mấy ai anh hào.
Thân bách chiến ra vào sinh tử
Đôi thần trùy nhẹ tựa hồng mao..."

Ảnh: Đền thờ Nùng Chí Cao ở xã Vĩnh Quang (Thành phố Cao Bằng).
Bài viết: Caulacbodaomauvn - Photo: Trần Anh Tuấn