Hoa sen trong văn hóa ẩm thực

Hoa sen có một ý nghĩa quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Việt Nam. Từ những ảnh hưởng đó cùng với những khéo léo và tài tình người Việt đã đưa hoa sen lên đỉnh cao của văn hóa ẩm thực. Các bộ phận của hoa sen được chế biế thành những món ăn đặc trưng mang đậm hương vị Việt Nam như gỏi ngó sen, mứt sen, trà sen.

​

Sen có nhiều ý nghĩa và tác dụng trong ẩm thực. Người ta dùng hoa sen để ướp trà. Điển hình như sen ở Hồ Tây (Hà Nội), nhụy sen sau khi được lấy ra từ những bông sen tươi phải mang về ngay ướp với trà để giữ mùi hương. Vì thế, trà sen Hà Nội được nhiều du khách biết tới. Ngoài ra ở hồ Tịnh Tâm của cố đô Huế xưa còn được dùng để ướp trà cho vua. Người ta ướp trà vào ban đêm. Khi sen vừa hé nhụy là lúc trời đất đang giao hòa, hương còn rất đượm. Trà được đặt vào trong long hoa rồi dùng dây buộc lại, ép không cho hoa nở ra, để qua đêm trà sẽ hấp thụ toàn bộ hương sen. Sáng hôm sau thì thu trà, trà sen Huế vì thế có hương thơm thanh khiết và đậm đà đến say lòng.

​

Chè sen với hạt sen tươi, bóc vỏ, lột lớp lụa mỏng, bỏ tim sen rồi đem chưng cách thủy, chưng với đường phèn thì hương mới thơm. Chè sen được múc trong bát cổ men sứ màu xanh nhỏ như “mắt trâu”, chỉ độ dăm bảy hạt sen vàng nở lươm tươm. Trong các dịp lễ tết, chè sen là món quan trọng gần như không thể thiếu.

​

Ngoài ra, hoa sen còn được dùng làm nguyên liệu cho các món ăn cung đình nổi tiếng xưa nay.

Và nếu ra các tỉnh miền Bắc bạn còn cảm nhận được mùi thơm nhẹ dịu từ lớp lá sen già chuyên dùng để gói cốm. Đặc biệt khi nhắc tới cốm là chúng ta nhớ tới cốm Làng Vòng – Hà Nội. Những hạt cốm xanh màu ngọc thạch trở nên dẻo và thơm lâu hơn khi nằm trong lòng chiếc lá sen tươi. Hương thơm dìu dịu của lá sen hòa quyện với hương cốm là một sự kết hợp tuyệt vời mà bạn sẽ không bao giờ quên khi được thưởng thức.

​

Ngoài ra, sen còn có tác dụng chữa bệnh. Nếu bị say nắng dùng lá sen tươi rửa sạch, giã nhuyễn vắt lấy nước rồi uống với nước đun sôi để nguội. Khi cơ thể bị suy nhược thì hãy dùng củ sen tươi nấu chin, mỗi ngày ăn vào buổi sáng, chiều. Phụ nữ muốn làm đẹp thì lấy cánh hoa sen, ngó sen và hạt sen lượng mỗi thứ bằng nhau, phơi khô tán nhỏ, uống ngày 3 lần. Lá sen (còn gọi là hà diệp), từ lâu đã được y học cổ truyền dùng làm thuốc chữa bệnh. Lá sen có công dụng an thần, chống co thắt cơ trơn, chống choáng phản vệ, ức chế loạn nhịp tim. Tác dụng an thần của lá sen mạnh hơn tâm (tim) sen, có tác dụng kéo dài giấc ngủ. Về sau này, khi mà bệnh béo phì trở nên phổ biến, thì lá sen được sử dụng rất hiệu quả để chống lại căn bệnh này. Lá sen phối hợp với các vị thuốc sơn tra, hà thủ ô và thảo quyết minh (hạt muồng) pha trà uống thường xuyên sẽ có tác dụng giảm cholesterol cùng các tác nhân gây béo phì.