Chùa Cói - Vĩnh Phúc

Chùa Cói, xưa thuộc làng Cói xã Hợp Thịnh, huyện Tam Dương, nay thuộc phường Hội Hợp, thành phố Vĩnh Yên.

​

[TABLE="width: 56"]
[TR]
[TD="align: center"]
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Tam Quan cột đá (có lạc khoản chữ Hán: "Canh Tý mạnh xuân cát nhật")
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Cây tháp[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

Di tích chùa Cói là một tổ hợp đầy đủ của một Phật đường bao gồm: Tam quan, chùa và tháp.
Tam quan chùa Cói với kiến trúc gồm 3 gian nhỏ, gọn, có hệ thống chịu lực chính là 10 cột đá xanh nguyên khối được đẽo gọt công phu, đường kính 0,25m, cao 2,0m, có 3 hàng chân cột, trong đó 2 cột cái gian chính giữa sử dụng cột gỗ lim kéo dài vượt lên làm cột chung cho 2 vì nóc theo lối kiến trúc kiểu chồng rường, thay cho hàng con rường dưới ngoài cùng là đầu bẩy gỗ đua ra đỡ lấy tàu mái, 4 góc mái là các đầu đao cong vút, uyển chuyển ẩn hiện trong vòm lá xanh hữu cảnh đa tình.
​

[TABLE="width: 62"]
[TR]
[TD="align: center"]
[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Các pho tượng Mẫu[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Tượng Thích ca niêm hoa[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Tượng An Nan Đà[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

Trên 2 cột đá gian chính giữa được vát phẳng một mặt, lần lượt có ghi lạc khoản, tuy qua năm tháng đã phai mờ nhưng quan sát kỹ còn nhận đọc được “Canh Tý, mạnh xuân, cát nhật”. Theo tư liệu của Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam thì tam quan chùa Cói được xây dựng cùng với chùa Cói vào thế kỷ XIII. Chùa xưa còn lưu đôi câu đối về cảnh đẹp và sự tích gốc của chùa, phiên âm:
“Quốc sắc thiên cung thiên hạ hữu
Anh linh thần nữ thế gian vô”

(Về điển tích và xuất xứ đôi câu đối xin được các bậc túc nho, các nhà nghiên cứu cho ý kiến khảo cứu thêm)
​

[TABLE="width: 61"]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Cột đá khắc chữ Hán[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Giếng đá cổ[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

Chùa Cói nguyên gốc không còn, nay chỉ còn 12 pho tượng cổ được lưu giữ tại ngôi chùa được xây dựng lại vào năm cuối thế kỷ XX, gồm: 3 pho tam thế Phật, bộ Di đà Tam Tôn ( A Di đà, Quan thế âm và Đại thế chí Bồ tát), tượng A Nan Đà Tôn Giả và Phật Tổ Thích Ca thuyết pháp, tất cả đều bằng gỗ, sơn son thếp vàng, phong cách điêu khắc tượng tròn cuối thế kỷ XVIII.
Tháp: Một loại hình kiến trúc Phật Giáo, một trong những đặc trưng của đạo phật, tháp có thể là nơi chứa đựng Xá Lị, tranh, tượng hoặc có ý nghĩa tượng trưng, ví như: 4 bậc thang lên tháp thể hiện khái niệm là từ - bi - hỉ - xả hay 10 bậc là tượng cho thập địa,…Các tầng tháp thể hiện các phương tiện hoằng hoá phật pháp. Nếu là tháp mộ thì tượng cho mộ tăng hay ni, hoa sen 5 cánh tượng trưng cho “Ngũ Phật”.

Tháp Cói có 7 tầng, cao 7,70m, thu dần từ đế lên đỉnh, cứ mỗi tầng thu rút 20cm cả mỗi cạnh vuông và chiều cao (1 cạnh vuông chân đế dài 1,70m) - gạch xây tháp là gạch Bát Tràng, loại gạch bìa vuông, dày 3cm, các viên gạch ở 4 góc tháp đều được tạo vát lên làm cho cây Tháp có dáng cong thanh thoát nhẹ nhàng, vữa kết dính được chế từ vôi vỏ sò trộn mật mía - thân tháp được trát kín một lớp vữa bảo vệ.
​

[TABLE="width: 57"]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Các pho tượng Mẫu[/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"][/TD]
[/TR]
[TR]
[TD="align: center"]Tượng Ca Diếp[/TD]
[/TR]
[/TABLE]

Tương truyền. tháp Cói được xây dựng khoảng giữa thế kỷ XVIII, có liên quan tới sự kiện về cuộc khởi nghĩa của Quận Hẻo (Nguyễn Danh Phương, 1740 - 1751) rằng: Chỉ qua một đêm, Nguyễn Danh Phương cho quân xây xong cây tháp và cả quán Tiên, nhằm gây thanh thế và thu phục nhân tâm chống lại triều đình Lê Trịnh, qua hàng trăm năm, một màu rêu phong cổ kính bao trùm toàn bộ cây tháp càng tăng thêm sự gợi mở mong muốn tìm hiểu về một loại hình kiến trúc phật giáo ở Vĩnh Phúc.
Như vây, chùa Cói được xây dựng từ thế kỷ XIII, đến thế kỷ XVIII sau khi dựng 2 cây tháp (nay chỉ còn một, do chiến tranh huỷ hoại) trở thành một tổng thể kiến trúc có giá trị nghệ thuật được Viễn Đông Bác Cổ xếp hạng là di sản văn hoá có giá trị ở Việt Nam (năm 1939).
Chùa Cói, Vĩnh Yên (năm 1929,1937,1938)


00676. Pagode Thần Tiên vulglaire Chùa Cói. Autels principaux Côté Sud - Est. Vue de gauche poutre de liaison des travées - Chùa Thần Tiên, còn gọi là Chùa Cói. Các ban thờ chính, cạnh phía Đông Nam, nhìn từ phía bên trái. Vì kèo kết nối các gian Chùa. 1930











00678. Pagode Thần Tiên dite chùa Cói. Autels principaux. Corbeau sculpté. Côté sud vue du Nord - Chùa Thần Tiên, tức Chùa Cói. Các ban thờ chính. Hạc chạm. Cạnh phía Nam, nhìn từ phía Bắc. 1930



00701. La tour penchée - Tháp mộ bị nghiêng. 1929




00706. Restauration du sanctuaire - Việc tu sửa điện thờ. 29/12/1937


00708. Charpentier travaillant à la restauration du sanctuaire - Người thợ mộc đang tu sửa điện thờ. 29/12/1937


00710. Pagode Thần Tiên dite Chùa Cói. Restauration du sanctuaire.Vue de d'ensemble - Chùa Thần Tiên, tức Chùa Cói. Tu sửa điện thờ. Nhìn toàn cảnh. 20/2/1938


00723. Stupa de gauche après demolition. Tháp mộ bên trái sau khi tháo dỡ. 29/12/1937


00724. Stupa de gauche après demolition. Tháp mộ bên trái sau khi tháo dỡ. 1937

​

 

A Di Đà Phật. Tượng pháp Chùa này cổ thật.bây giờ hiếm Chùa nào có được. nhất là 2 pho A NAN tôn giả và CA DIẾP tôn giả.

 

Chạm khắc tuyệt vời

 

đúng là đẹp quá. Hiếm có chùa có tượng 2 vị tôn giả được nghệ nhân hóa thân ngài thành 2 người phụ nữ giản dỵ mà tinh xảo.

 

Các mảng đục chạm thì đúng là đẹp thật, nhưng tượng pháp thì chả có nghệ thuật gì cả, tượng mẫu là tượng mới, hai pho chú thích là a nan ca diếp, chính là quan âm thế chí, tượng chú thich là Thích Ca Niêm Hoa Vi Tiếu là tượng Thế Tôn thuyết pháp, cũng không có gì là đặc sắc.

 

oạch. Thế mà lại ghi là a nan ca diếp để người xem nhầm lẫn. Tai Hại Tai hại quá. Tượng niêm hoa vi tiếu nhìn chả thấy hoa sen đâu cả. =)) Cảm ơn anh Trí Minh cân nhắc để người đọc đc rõ.

 

Tượng Quan Âm và Đại Thế Chí giống tượng Át Nan Ca Diếp ở chỗ là đều đứng trên toà sen. Cứ ngu như tôi thì tượng Át Nan Ca Diếp giống tượng Tổ đứng trên toà sen!

 

úi zời sao bạn lại tự hạ thấp mình như thế.làm j có ai ngu đâu chẳng qua là nhìn các pho tượng giống nhau nên chúng ta nhầm lẫn 1 tý thôi.

 

Tựing nhị vị tôn giả hoàn toàn khác nhị vị bồ tát, ở đây tác giả bài viết thiếu kiến thức về mỹ thuật Phật giáo nên chú thích nhầm. Chắc anh Tuấn cũng không để ý nên coppy về mà chưa kịp hiệu đính lại thôi.